Fırtına_
02-08-2009, 12:39
Türkiye’yi yönetenlerin yüzde 10’u lider-yönetici
Lider kimdir? Lider doğulur mu, lider olunur mu? Liderlik ile ilgili bu klasik sorulara yurtdışında uzmanlar yıllardır cevap bulmaya çalışıyor. Türkiye’de çoğunlukla liderlik kitaplarının çevirileri bulunuyor. Türkiye’nin liderlerini ve liderlik anlayışını konu alan kitap bir ‘lider avcısından’ geldi. ‘Türkiye’nin Gerçek Liderlik Haritası’nın yazarı Doç. Dr. Yeşim Toduk Akiş, liderliği anlamak için, Türkiye’deki liderleri tanımak gerektiğini söylüyor.
‘Liderlik’ dünyada uzun yıllardır tartışılan ve tanımlanmaya çalışılan bir konu... Ancak Türkiye’de bilimsel düzeyde liderlik araştırmaları henüz çok yeni. Türkiye’de liderlik üzerine yayınlanan kitapların pek çoğu çeviri. Türkler tarafından yazılan kitaplarsa genelde yurtdışında yapılan araştırmaları konu alıyor. ‘Türkiyeli bir liderlik kitabının’ eksikliğini hisseden Doç. Dr. Yeşim Toduk Akiş, akademik çalışmalarını iş deneyimi ile birleştirerek ‘Türkiye’nin Gerçek Liderlik Haritası’ adında bir kitap yazdı.
Uzun yıllardır ‘lider avcılığı’ yapan, Amrop International Kurucu Ortağı ve Bilgi Üniversitesi Öğretim Üyesi Akiş, son dokuz yıldır özellikle yabancı şirketler için yönetici ve lider buluyor. Akiş, bu ‘lider-yönetici’ arayışı boyunca yüz yüze yaptığı görüşmelerde yaklaşık bin 500 kişiyi her yönüyle değerlendirmiş. Bin 500 kişiden elde edilen bulguları değerlendirdikten sonra, başarısını kanıtlamış 250 lider-yöneticiyle bu kitap için görüşmeler yapmış ve yöneticilere anketler uygulamış. Başarılı bulduğu liderlerin öykülerini kapsamlı bir bilimsel liderlik araştırmasıyla birleştirmiş. Kurumsal liderler, sosyal kurumsal liderler ve askeri liderlerin yanı sıra kadın ve liderlik, global liderlik konularına da kitabında yer veren Akiş, Türkiye’deki ‘ideal liderliği’ tanımlamış. Akiş’e göre liderliğin temelinde ‘güven’ yatıyor.
KRİSTAL PRİZMA MODELİ
Kitapta liderliğin özünde ‘güven’ olduğunu vurguluyorsunuz. Türkiye’de liderlik ve güven ilişkisi nasıl?
- Türkiye’de yöneticilerin lider olmadığı düşünülüyor. Lider deyince insanların aklına sadece Atatürk geliyor. Oysa benim aklıma görüştüğüm bin 500 kişinin en az 500’ü geliyor. Bu insanlar çalışanlarıyla güven ilişkisi kurarak, şirketlerini başarıdan başarıya taşımışlar. Çünkü güven ilişkisinin oluşması, takipçilerin liderin vizyonlarını benimsemelerini ve liderin yenilikçi bakışını uygulamalarını sağlıyor. Kitapta güven ortamını yaratan unsurları ve lider takipçi ilişkisini açıklayan ‘İdeal Lider Kristal Prizması’ adında bir model oluşturdum. Bu modelde güven ortamını oluşturan unsurlar ‘tutarlılık’, ‘adil olmak’, ‘güvenmek’ ve ‘güvenilmek’. Lider açık iletişim sayesinde liderlik özelliklerini ya da bu modeldeki adıyla ‘ışığını’ takipçilerine ulaştırabiliyor. Açık iletişim ve güven ortamı liderin takip edilmesini sağlıyor. Böylece gerçek bir takım oluşuyor. Ben buna her kademede tanık oldum. Küçük birimlerde, orta ölçekli işletmelerde, fabrikalarda ve holdinglerde durum hep aynı.
‘Lider’ ve ‘yönetici’ arasındaki ayrımı nasıl yapıyorsunuz?
- Bir yönetici var olan işi elindeki kaynaklarla yönetir. Yönetici işi, bilgiyi, insanları yönetir. Bunun için güven ortamı ve açık iletişim mutlaka gerekli değildir. İyi bir liderin iyi bir yönetici olmasını bekleyemeyeceğimiz gibi, iyi bir yöneticinin de iyi bir lider olmasını bekleyemeyiz. İki yeteneği de birleştirmeyi başaranlara ben ‘lider-yönetici’ diyorum. Bu kişiler tüm grubun yüzde beşini ya da 10’unu oluşturuyor.
Liderlik özellikleri neler?
- Bu kitapta 21 temel liderlik özelliği veriliyor. Bu özelliklerin farklı sektörlerdeki liderlerde ne kadar bulunduğunu saptadık. Ortak doku güven ilişkisi ve açık iletişim. Bu liderlerin tamamı vizyonlarını ekipleriyle güven ilişkisi ve açık iletişim yoluyla paylaşıp değişimi gerçekleştiriyorlar. Bu da kaçınılmaz olarak başarıyı getiriyor. Aslında liderlik ‘aşk’ gibidir. Tanımlamak gerçekten zor.
Peki, lider doğulur mu yoksa lider olunur mu?
- Liderlik öğrenilebilir ama öğretilemez. Doğuştan gelen özellikler bu öğrenme sürecini hızlandırabilir. Lider olmak isteyenlere önerim, liderlerle çalışmayı seçmeleri veya liderlerden koçluk almaları.
Dünyadan ve Türkiye’den gerçek liderlere örnek verebilir misiniz?
- Bu kitaptaki liderleri gerçek liderlere örnek verebilirim. Ancak her liderin ‘kendi koşulları içinde’ başarılı lider olarak ortaya çıktığı unutulmamalı. ‘Her ortam için geçerli başarılı lider’ isimleri vermekten çekiniyorum. Dünyada en başarılı bulduğum liderler ise Jim Collins’in ‘Good to Great’ (İyiden Mükemmele) adlı kitabında ‘beşinci düzey liderler’ olarak tanımladığı liderler. ‘Beşinci düzey liderlerin’ en önemli özellikleri işlerinde hırslı ancak kişisel olarak son derece mütevazı olmaları. Liderliğin kanıtı film yıldızları gibi dergilere kapak olmak değildir. Önemli olan şirket sonuçlarıyla rakiplerin sonuçları karşılaştırıldığında, o liderin fark yaratmış olmasıdır. Çalışanlarının her koşulda o lider yöneticiyi takip etmesidir. Böyle liderler tarafından yönetilen şirketlerde herkes çalışmak ister. Liderlik aynı zamanda ‘uzun soluklu’ olmalıdır.
‘GLOBAL’ TÜRKLER
Türk yöneticiler ‘global yönetici’ olmak için gereken yeteneklere sahip değil mi?
- Fortune 500’e girmeyi başaran Türk şirketlerinin sayısı her yıl bir ya da ikidir. Öbür 498 şirket tüm dünyaya yayıldıkları gibi Türkiye’de de yayılıyorlar. Şirketin Türkiye şubesinde çalışan Türk yöneticiler de zamanla yetişiyor ve çok başarılı olabiliyor. Bu yöneticiler yurtdışında da başarılarını kanıtlayabiliyor. Hatta bazı konularda yabancılardan daha başarılılar. Kitapta yurtdışında çalışan 39 Türk yöneticiyle anket yaptık. Bu ankete göre Türk yöneticiler ‘yenilikçi rolünü oynayabilme’ konusunda son derece başarılı. Başarılı oldukları bir başka konu ‘kültürel adaptasyon’. Ancak Türk yöneticiler kendilerini ‘farklı ülkelerdeki hukuk bilgisini uygulayabilme becerileri’ ve ‘başka kültürlerde beraber çalıştıkları insanların bakış açısından durumları değerlendirebilme yetenekleri’ yönünden zayıf buluyorlar.
ASKERLER VE LİDERLİK
Kitapta ‘askeri liderlik’ konusu da ele alınıyor. Asker liderlerin diğer liderlerden farkı nedir?
- Bu kitap için askeri liderlik konusunu araştırmaya başlamadan önce askeri liderlerin son derece tutucu ve bürokratik olduklarını düşünüyordum. Ancak özellikle kitap için röportaj yaptığım Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Yaşar Büyükanıt’tan çok etkilendim. Orduda liderliğin ne kadar ciddiye alındığını ve bu konuda pek çok çalışma yapıldığını gördüm. Orgeneral Büyükanıt’ın liderlik anlayışının bizim modelimizi desteklediğini fark ettim. Elbette bir tek Orgeneral Büyükanıt’tan yola çıkılarak tüm askerlerin bu özellikleri taşıdığını söylemek mümkün değil. Ancak kurumların kültürlerini liderler yönlendirdiğine göre, orduda liderlik açısından çok güzel gelişmeler olduğunu söyleyebilirim.
Liderin
21
özelliği
1. Güven
2. Açık iletişim
3. İnançlılık, kararlılık, tutarlılık
4. Adalet duygusu
5. Vizyon sahibi olmak
6. Beklentileri vizyonla bütünleştirmek
7. Yenilikçi olmak
8. İnsanlara duyarlı olmak
9. Örnek teşkil etmek
10. Tutku ve fedakarlık
11. İlham vermek
12. Motive etmek
13. İyi bir dinleyici olmak
14. Mütevazı olmak
15. Gelişim odaklı olmak
16. Sinerjik takım kurmak
17. Duyarlı olmak
18. Hızlı, etkin karar vermek
19. Zamanı etkin kullanmak
20. Esnek olabilmek
21. Bilgi sahibi olmak
Cam tavan aslında yok
Kadın ve erkek liderler arasında fark var mı?
- Liderin kadın ya da erkek diye ayrılması doğru değil. Lider olmayı seçen kadınlar zaten lider oluyor. Dünyada ve Türkiye’de kadınların şirketlerde tepe pozisyonlarda bulunma oranı yüzde dört. Oranın düşük olmasının nedeni kadınların liderliği öncelik olarak görmemeleri. Yoksa liderlik özellikleri kadınlarda da erkeklerdeki kadar bulunuyor. Araştırma sonuçları da bunu destekliyor. Yani ‘cam tavan’ yok. Yükselmek isteyen kadınları engelleyen bir şey yok. ‘Yükselirken hiçbir engelle karşılaşmadım’ diyen kadınlar doğru söylüyorlar.
‘Başbakan başarılı bir lider’
Başbakan Erdoğan’ı liderlik açısından nasıl değerlendiriyorsunuz?
- Belki biz Türkiye’de ona önyargılı yaklaşıyoruz. Yurtdışındaki yöneticilerle, politikacılarla, gazetecilerle yaptığım görüşmelerde yabancıların, Başbakan’ın ‘açık iletişimine’ güvendiklerini, onu ‘sözünde duran’ ve ‘tutarlı’ biri olarak değerlendirdiklerini gördüm. Vizyonunu ve değişimciliğini beğeniyorlar. Ekibiyle hareket etmesine de saygı duyuyorlar. Recep Tayyip Bey’in liderliğinin bir ölçüsü de Gençlik Teşkilatı günlerinden beri yanında olan insanlar... Onları ön plana çıkarırsa Türkiye’deki siyasi liderlerin yapmadığı bir şeyi başarmış olacak. Atatürk İnönü’yü öne çıkardı, ancak Türk siyasi hayatında kendinden sonra gelen lideri yetiştiren başka kimse olmadı. Başbakan, ‘tek adam’ liderliğinden farklı bir liderlik geliştirebilse çağdaş bir lider olarak değer kazanır.
KAYNAK (http://www.motivasyoncu.com/article_view.php?aid=1603)
Lider kimdir? Lider doğulur mu, lider olunur mu? Liderlik ile ilgili bu klasik sorulara yurtdışında uzmanlar yıllardır cevap bulmaya çalışıyor. Türkiye’de çoğunlukla liderlik kitaplarının çevirileri bulunuyor. Türkiye’nin liderlerini ve liderlik anlayışını konu alan kitap bir ‘lider avcısından’ geldi. ‘Türkiye’nin Gerçek Liderlik Haritası’nın yazarı Doç. Dr. Yeşim Toduk Akiş, liderliği anlamak için, Türkiye’deki liderleri tanımak gerektiğini söylüyor.
‘Liderlik’ dünyada uzun yıllardır tartışılan ve tanımlanmaya çalışılan bir konu... Ancak Türkiye’de bilimsel düzeyde liderlik araştırmaları henüz çok yeni. Türkiye’de liderlik üzerine yayınlanan kitapların pek çoğu çeviri. Türkler tarafından yazılan kitaplarsa genelde yurtdışında yapılan araştırmaları konu alıyor. ‘Türkiyeli bir liderlik kitabının’ eksikliğini hisseden Doç. Dr. Yeşim Toduk Akiş, akademik çalışmalarını iş deneyimi ile birleştirerek ‘Türkiye’nin Gerçek Liderlik Haritası’ adında bir kitap yazdı.
Uzun yıllardır ‘lider avcılığı’ yapan, Amrop International Kurucu Ortağı ve Bilgi Üniversitesi Öğretim Üyesi Akiş, son dokuz yıldır özellikle yabancı şirketler için yönetici ve lider buluyor. Akiş, bu ‘lider-yönetici’ arayışı boyunca yüz yüze yaptığı görüşmelerde yaklaşık bin 500 kişiyi her yönüyle değerlendirmiş. Bin 500 kişiden elde edilen bulguları değerlendirdikten sonra, başarısını kanıtlamış 250 lider-yöneticiyle bu kitap için görüşmeler yapmış ve yöneticilere anketler uygulamış. Başarılı bulduğu liderlerin öykülerini kapsamlı bir bilimsel liderlik araştırmasıyla birleştirmiş. Kurumsal liderler, sosyal kurumsal liderler ve askeri liderlerin yanı sıra kadın ve liderlik, global liderlik konularına da kitabında yer veren Akiş, Türkiye’deki ‘ideal liderliği’ tanımlamış. Akiş’e göre liderliğin temelinde ‘güven’ yatıyor.
KRİSTAL PRİZMA MODELİ
Kitapta liderliğin özünde ‘güven’ olduğunu vurguluyorsunuz. Türkiye’de liderlik ve güven ilişkisi nasıl?
- Türkiye’de yöneticilerin lider olmadığı düşünülüyor. Lider deyince insanların aklına sadece Atatürk geliyor. Oysa benim aklıma görüştüğüm bin 500 kişinin en az 500’ü geliyor. Bu insanlar çalışanlarıyla güven ilişkisi kurarak, şirketlerini başarıdan başarıya taşımışlar. Çünkü güven ilişkisinin oluşması, takipçilerin liderin vizyonlarını benimsemelerini ve liderin yenilikçi bakışını uygulamalarını sağlıyor. Kitapta güven ortamını yaratan unsurları ve lider takipçi ilişkisini açıklayan ‘İdeal Lider Kristal Prizması’ adında bir model oluşturdum. Bu modelde güven ortamını oluşturan unsurlar ‘tutarlılık’, ‘adil olmak’, ‘güvenmek’ ve ‘güvenilmek’. Lider açık iletişim sayesinde liderlik özelliklerini ya da bu modeldeki adıyla ‘ışığını’ takipçilerine ulaştırabiliyor. Açık iletişim ve güven ortamı liderin takip edilmesini sağlıyor. Böylece gerçek bir takım oluşuyor. Ben buna her kademede tanık oldum. Küçük birimlerde, orta ölçekli işletmelerde, fabrikalarda ve holdinglerde durum hep aynı.
‘Lider’ ve ‘yönetici’ arasındaki ayrımı nasıl yapıyorsunuz?
- Bir yönetici var olan işi elindeki kaynaklarla yönetir. Yönetici işi, bilgiyi, insanları yönetir. Bunun için güven ortamı ve açık iletişim mutlaka gerekli değildir. İyi bir liderin iyi bir yönetici olmasını bekleyemeyeceğimiz gibi, iyi bir yöneticinin de iyi bir lider olmasını bekleyemeyiz. İki yeteneği de birleştirmeyi başaranlara ben ‘lider-yönetici’ diyorum. Bu kişiler tüm grubun yüzde beşini ya da 10’unu oluşturuyor.
Liderlik özellikleri neler?
- Bu kitapta 21 temel liderlik özelliği veriliyor. Bu özelliklerin farklı sektörlerdeki liderlerde ne kadar bulunduğunu saptadık. Ortak doku güven ilişkisi ve açık iletişim. Bu liderlerin tamamı vizyonlarını ekipleriyle güven ilişkisi ve açık iletişim yoluyla paylaşıp değişimi gerçekleştiriyorlar. Bu da kaçınılmaz olarak başarıyı getiriyor. Aslında liderlik ‘aşk’ gibidir. Tanımlamak gerçekten zor.
Peki, lider doğulur mu yoksa lider olunur mu?
- Liderlik öğrenilebilir ama öğretilemez. Doğuştan gelen özellikler bu öğrenme sürecini hızlandırabilir. Lider olmak isteyenlere önerim, liderlerle çalışmayı seçmeleri veya liderlerden koçluk almaları.
Dünyadan ve Türkiye’den gerçek liderlere örnek verebilir misiniz?
- Bu kitaptaki liderleri gerçek liderlere örnek verebilirim. Ancak her liderin ‘kendi koşulları içinde’ başarılı lider olarak ortaya çıktığı unutulmamalı. ‘Her ortam için geçerli başarılı lider’ isimleri vermekten çekiniyorum. Dünyada en başarılı bulduğum liderler ise Jim Collins’in ‘Good to Great’ (İyiden Mükemmele) adlı kitabında ‘beşinci düzey liderler’ olarak tanımladığı liderler. ‘Beşinci düzey liderlerin’ en önemli özellikleri işlerinde hırslı ancak kişisel olarak son derece mütevazı olmaları. Liderliğin kanıtı film yıldızları gibi dergilere kapak olmak değildir. Önemli olan şirket sonuçlarıyla rakiplerin sonuçları karşılaştırıldığında, o liderin fark yaratmış olmasıdır. Çalışanlarının her koşulda o lider yöneticiyi takip etmesidir. Böyle liderler tarafından yönetilen şirketlerde herkes çalışmak ister. Liderlik aynı zamanda ‘uzun soluklu’ olmalıdır.
‘GLOBAL’ TÜRKLER
Türk yöneticiler ‘global yönetici’ olmak için gereken yeteneklere sahip değil mi?
- Fortune 500’e girmeyi başaran Türk şirketlerinin sayısı her yıl bir ya da ikidir. Öbür 498 şirket tüm dünyaya yayıldıkları gibi Türkiye’de de yayılıyorlar. Şirketin Türkiye şubesinde çalışan Türk yöneticiler de zamanla yetişiyor ve çok başarılı olabiliyor. Bu yöneticiler yurtdışında da başarılarını kanıtlayabiliyor. Hatta bazı konularda yabancılardan daha başarılılar. Kitapta yurtdışında çalışan 39 Türk yöneticiyle anket yaptık. Bu ankete göre Türk yöneticiler ‘yenilikçi rolünü oynayabilme’ konusunda son derece başarılı. Başarılı oldukları bir başka konu ‘kültürel adaptasyon’. Ancak Türk yöneticiler kendilerini ‘farklı ülkelerdeki hukuk bilgisini uygulayabilme becerileri’ ve ‘başka kültürlerde beraber çalıştıkları insanların bakış açısından durumları değerlendirebilme yetenekleri’ yönünden zayıf buluyorlar.
ASKERLER VE LİDERLİK
Kitapta ‘askeri liderlik’ konusu da ele alınıyor. Asker liderlerin diğer liderlerden farkı nedir?
- Bu kitap için askeri liderlik konusunu araştırmaya başlamadan önce askeri liderlerin son derece tutucu ve bürokratik olduklarını düşünüyordum. Ancak özellikle kitap için röportaj yaptığım Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Yaşar Büyükanıt’tan çok etkilendim. Orduda liderliğin ne kadar ciddiye alındığını ve bu konuda pek çok çalışma yapıldığını gördüm. Orgeneral Büyükanıt’ın liderlik anlayışının bizim modelimizi desteklediğini fark ettim. Elbette bir tek Orgeneral Büyükanıt’tan yola çıkılarak tüm askerlerin bu özellikleri taşıdığını söylemek mümkün değil. Ancak kurumların kültürlerini liderler yönlendirdiğine göre, orduda liderlik açısından çok güzel gelişmeler olduğunu söyleyebilirim.
Liderin
21
özelliği
1. Güven
2. Açık iletişim
3. İnançlılık, kararlılık, tutarlılık
4. Adalet duygusu
5. Vizyon sahibi olmak
6. Beklentileri vizyonla bütünleştirmek
7. Yenilikçi olmak
8. İnsanlara duyarlı olmak
9. Örnek teşkil etmek
10. Tutku ve fedakarlık
11. İlham vermek
12. Motive etmek
13. İyi bir dinleyici olmak
14. Mütevazı olmak
15. Gelişim odaklı olmak
16. Sinerjik takım kurmak
17. Duyarlı olmak
18. Hızlı, etkin karar vermek
19. Zamanı etkin kullanmak
20. Esnek olabilmek
21. Bilgi sahibi olmak
Cam tavan aslında yok
Kadın ve erkek liderler arasında fark var mı?
- Liderin kadın ya da erkek diye ayrılması doğru değil. Lider olmayı seçen kadınlar zaten lider oluyor. Dünyada ve Türkiye’de kadınların şirketlerde tepe pozisyonlarda bulunma oranı yüzde dört. Oranın düşük olmasının nedeni kadınların liderliği öncelik olarak görmemeleri. Yoksa liderlik özellikleri kadınlarda da erkeklerdeki kadar bulunuyor. Araştırma sonuçları da bunu destekliyor. Yani ‘cam tavan’ yok. Yükselmek isteyen kadınları engelleyen bir şey yok. ‘Yükselirken hiçbir engelle karşılaşmadım’ diyen kadınlar doğru söylüyorlar.
‘Başbakan başarılı bir lider’
Başbakan Erdoğan’ı liderlik açısından nasıl değerlendiriyorsunuz?
- Belki biz Türkiye’de ona önyargılı yaklaşıyoruz. Yurtdışındaki yöneticilerle, politikacılarla, gazetecilerle yaptığım görüşmelerde yabancıların, Başbakan’ın ‘açık iletişimine’ güvendiklerini, onu ‘sözünde duran’ ve ‘tutarlı’ biri olarak değerlendirdiklerini gördüm. Vizyonunu ve değişimciliğini beğeniyorlar. Ekibiyle hareket etmesine de saygı duyuyorlar. Recep Tayyip Bey’in liderliğinin bir ölçüsü de Gençlik Teşkilatı günlerinden beri yanında olan insanlar... Onları ön plana çıkarırsa Türkiye’deki siyasi liderlerin yapmadığı bir şeyi başarmış olacak. Atatürk İnönü’yü öne çıkardı, ancak Türk siyasi hayatında kendinden sonra gelen lideri yetiştiren başka kimse olmadı. Başbakan, ‘tek adam’ liderliğinden farklı bir liderlik geliştirebilse çağdaş bir lider olarak değer kazanır.
KAYNAK (http://www.motivasyoncu.com/article_view.php?aid=1603)