Karaman Türbeleri

[Fırtına_]

Karaman Medreseleri


Hatuniye (Nefise Sultan) Medresesi (Merkez)

Karaman il merkezinde, Hastane Caddesi üzerinde bulunan Hatuniye Medresesi’ni Sultan I.Murad’ın kızı, Karamanoğlu Alaaddin Bey’in karısı Nefise Sultan 1382 yılında yaptırmıştır. Giriş kapısının sol tarafında bulunan altıgen kitabesinden öğrenildiğine göre de Mimar Numan bin Hoca Ahmed’in eseridir. Cumhuriyetin ilanına kadar kullanılan medresede Macar Hoca isimli bir kişi tarafından ders verilmesinden ötürü de halk arasında Macar Mektebi olarak da tanınmıştır.

Medrese, kapalı avlulu, tek eyvanlı medrese plan tipindedir. Kesme taştan yapılmıştır. Son derece güzel bir işçiliği bulunmaktadır. Giriş portali stalaktitli beyaz mermerden yapılmış, üzeri geometrik bezemeli yazı ve bitkisel dekorlarla hareketlendirilmiştir. Girişin sağ ve solunda bitkisel motifli, duvara dayalı iki sütun, iç kısmında iki mihrap nişi, portalin ortasında da stalaktitler arasında kanatlarını açmış bir kuş figürü bulunmaktadır. Bu kuş figürü orijinal olmayıp benzerine uyun biçimde yeniden yapılmıştır. Medrese girişi mor ve beyaz mermerler alternatif olarak sıralanmış basık kemerlidir.

Medresenin avlusunun iki yanında dörder hücre, girişin karşısındaki eyvanın iki yanında üzerleri kubbeli iki mekan bulunmaktadır. Buradaki eyvanın sağında yer alan bölüm dershane olup, bunun da giriş kapısı portalde olduğu gibi oldukça girift, kabarık bitkisel ve geometrik bezeme ile süslenmiştir. Ayrıca bu portal, palmet ve lotuslu bir bordürle çevrelenmiştir. İki satır halindeki Besmele ve Kuran’dan alınma ayet frizleri burada yer almaktadır. Bunların en üstünde de palmet motifleri ile bezeli bir Mührü Süleyman motifi bulunmaktadır. Soldaki kubbeli bölüm ise dershanenin kapısı ile aynı bezemeye sahiptir. Bu bölüm Nefise Hatun’un türbesidir. Duvarları çinilerle kaplı idi. Ancak bu çinilerin büyük bir kısmı günümüze gelememiştir. Türbenin dışındaki merdivenlerden mumyalık kısmına inilmektedir.

Ortasında bir havuz bulunan avluda iki kenarda dörder, girişin karşısında da ikişer yuvarlak ve oval kemerlerle birbirine bağlı bir bölüm bulunmakta olup, bunun üzeri bir kubbe ile örtülüdür. Buradaki sütunlar antik bir yapıdan getirilmiştir.

Medresenin doğusundaki ev ve arsalar Kültür Bakanlığı tarafından kamulaştırılmış ve bu alan bir çevre duvarı içerisine alınarak Karaman Müzesi’nin bahçesi haline getirilmiştir.


Emir Musa Medresesi (Merkez)

Ermenek Hisar Mahallesi’nde bulunan Emir Musa Medresesi’nin yapım tarihi kesinlik kazanamamakla beraber XIII.yüzyılda yapıldığı sanılmaktadır. Günümüze gelemeyen bu yapı ile ilgili bilgiler kaynaklardan elde edilmiştir.

Bu medrese kapalı avlulu medrese plan düzeninde olup, her iki yanında, revakların arkasında dörder hücresi bulunuyordu. Girişin karşısında da bir eyvan vardı. Kaynaklardan öğrenildiğine göre bu eyvanın duvarları 2 m. yüksekliğe kadar çini ile kaplı idi. Eyvanın iki yanında da kubbeli birer bölüm bulunuyordu.

Medresenin en önemli yeri portali olup, bu portal oldukça gösterişli stalaktitli idi. Girişin iki yanında duvara bitişik sütunlar bulunuyordu. Ayrıca kûfi yazılı bir friz de portali kuşatıyordu.

Emir Musa Medresesi ve karşısındaki hamam harap durumda olduğundan 1927 yılında yıktırılmış ve yerine Gazi İlköğretim Okulu yapılmıştır.


Tol Medrese (Ermenek)

Karaman Ermenek ilçesi, Çınarlı Mahallesi’nde bulunan bu medrese Karamanoğullarından Emir Musa Bey tarafından 1339 yılında yaptırılmıştır.

Emir Musa 1339-1340 yıllarında Ermenek Valisi idi. Medresenin kitabesinde; “Bu mübarek medreseyi h.740 (1339) yılında, gazi, ibadet eden, bilgin ve büyük emir Karamanoğlu Mahmutoğlu din ve dünyanın zineti (Baha-Üddin) Musa yaptırdı” yazılıdır. Medrese 1611 yılında onarılmış, sonraki yıllarda da onarım çalışmaları sürdürülmüştür.

Karamanoğulları döneminde yapılan ilk büyük medrese olup, tek katlı üç yanı revaklarla çevrili, açık avlulu bir yapıdır. Dikdörtgen planlı avlunun iki tarafında medrese odaları, güneyinde bir eyvan ve bu eyvanın iki yanında kubbeli mekanlar bulunmaktadır. Eyvanın sağında bulunan mekan medreseyi yaptıran Emir Musa Bey ile ailesine ait türbedir. Diğer taraftaki bölüm ise dershane olarak kullanılmıştır. Girişin iki yanında da yine iki tonozlu oda yer almaktadır.

Medresenin giriş kapısı son derece görkemli olarak yapılmıştır. Buradaki zengin mukarnas dekoru ve bunun altında da kitabesi bulunmaktadır. Girişin üzerindeki bugün örülmüş bulunan eski bir pencere Selçuklu sanatında görülmeyen bir yeniliktir. Girişin iki tarafındaki nişler de aynı şekilde zengin birer dekorla bezelidir. Giriş bezemeleri arasında ağaç, mihrabın bezemeleri taş üzerine işlenmiş olup, köşe dolgularında iç içe geçmiş bezemeler, üst kısmında oldukça iri dört kabara ve mukarnaslar bulunmaktadır. Medrese üzerinde yapılan araştırmalarda ana eyvanın çinilerle kaplı olduğu öğrenilmiştir. Eyvanın yanındaki türbe bölümünde ise çinili alçı lahitler vardır. Bu lahitlerdeki firuze renkli altıgen ve üçgen motifli çiniler Karamanoğulları döneminin alçı üzerine çini bezemelerinin özgün örnekleridir.