Dış denetim

[Cady]

SAYIŞTAY tarafından yapılacak harcama sonrası dış denetimin amacı, genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin hesap verme sorumluluğu çerçevesinde, yönetimin mali faaliyet, karar ve işlemlerinin; kanunlara, kurumsal amaç, hedef ve planlara uygunluk yönünden incelenmesi ve sonuçlarının Türkiye Büyük Millet Meclisine raporlanmasıdır.



Türkiye Büyük Millet Meclisi Ve Sayıştayın Denetlenmesi

Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Sayıştayın denetlenmesi, her yıl Türkiye Büyük Millet Meclisi adına Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlık Divanı tarafından görevlendirilen ve gerekli mesleki niteliklere sahip denetim elemanlarından oluşan bir komisyon tarafından, hesaplar ve bunlara ilişkin belgeler esas alınarak yapılır.


************Kamu zararının meydana geldiği ve bu Kanunda belirtilen para cezalarının verilmesini gerektiren fiilin işlendiği yılı izleyen mali yılın başından başlamak üzere (zamanaşımını kesen ve durduran genel hükümler saklı kalmak kaydıyla) onuncu yılın sonuna kadar tespit ve tahsil edilemeyen kamu zararları ile para cezaları zamanaşımına uğrar. *************


Gelirlerin Tahmin Edilmesinde Çeşitli Usuller Vardır.

1) Otomatik Tahmin Usulü
*Bir Önceki Yıl Usülü
* Ortalama Usus
* Ortalama Artış Usulü

2) Doğrudan Takdir Usulü: Maliye Bakanlığı kendisi bütçenin hazırlanasını bizzat kendisi yapar . Türkiyede sistem uygulanır.



BÜTÇE GEREKÇESİ: Yasama organında görüşülüp onaylanmak üzere hazırlanan tüm kanun tasarılarında olduğu gibi bütçe kanunun tasarısı içinde bir gerekçe hazırlanır. Her bakanlık ve kuruluş mendi gider bütçe tasarısını hazırlarken, bununla birlikte ödenek taleplerinin nedenlerini açıklayan bir gerekçeyide Maliye Bakanlığına sunar. Maliye Bakanlığı diğer bakanlıl ve kuruluşlardan tapladığı bu gerekçeler ışığında dvlet bütçesinin gerekçesini hazırlar.

BÜTÇE KANUN METNİ: Bütçe kanunun metini taçenin uygulanacağı mali yıl içinde, devlet adına gider yapmak ve kamu gelirlerini toplamak hususunda hükümet verilen yetkiler ile bütçe uygulamalarına ilişkin çeşitli hükümleri ihtiva eder



Bütçe kanununa bağlı cetveller
ACetveli. Bakanlıkların vediğer genel ve katma bütçeli kuruluşların betçelirindeyer alan ödeneklerin programa alt proğram ödenek türü harcama kalemi düzeyinde gösterildiği tablolar yer alır.

B Cetveli. Genel bütçe gelirleri tek bir cetvelde, katma bütçeli idarelerin gelirleri ayrı ayrı cetvellerde gösterilir.

C Cetveli. Devlet gelirlerinin dayandığı temel hükümler bu cetvelde gösterilir.

BÜTÇENİN GÖRÜŞÜLÜP ONAYLANMASI

Bakanlar kurulu MERKEZİ BÜTÇE KANUN TASARISINI mali yıl başından en az 75 gün önce TBMM sunmalıdır. Bütçe tasarı meclis başkanı tarafından önce bütçe komisyonuna havale edilir.

bütçe komisyonunda bütçe tasarının görüşülmesi. Komisyon 40 üyeden oluşur. Üyelerin en az 25 i iktidar kalan 15” i ise muhalefetten seçilir. Komisyon üyeleri görüşmeler esasında bütçe tasarısı üzerinde her türlü değişiklik önerisinde bulunabilir. Bu görüşmeler 55 günde tamamlanır. Komisyon hükümet tarafından hazırlanmış olan bütçe tasarısı üzerinde gider artırıcı ve gelir azaltıcı değişiklikler yapmak yetkisine sahiptir. Oysa genel kurulda milletvekilleri gider artırıcı ve gelir azaltıcı önerilerde bulunamazlar.

Bütçenin TBMM Genel Kurulunda Görüşülmesi ve Onaylanması. Bakanlıklar ve kuruşların bütçeleri proğramlar itibarıile görüşülüp onaylanır. Bütçe satl çoğunluk ile kabul yada reddedilir. Görüşülüp kabul edilen bütçe kanunun 1 Ocak tan itibaren yürürlüğe girmek üzere Cumhurbaşkanın onayına sunulur. Cumhurbaşkanının bütçe kanununu veto yetkisi yoktur.


MALİ YIL SONUNDA BÜTÇENİN SONUÇLANDIRILMASI

Hesap dönemi (eğrezsiz)usulü: Hesap dönemi yada eğrezsiz usulünde süresi dolan bütçenin hesapları kapatılamaz, yeni mali yılda eski bütçe döneminden kalma gelirler tahsil edildikçe bunlara ait oldukları yılın bütçesine gelir olarak yazılır. Bunun yanında süresi dolan bütçeye ait olan ödeneklerin harcanmasına yeni mali yıldada devam edilir ve bunlar hesapları henüz kapatılmamış olan geçmiş yıl bütçesine gider olarak kaydedilir.

İdare zamanı (jestiyon ) usulü : idare zamanı usulünde yapılan işlemler günü gününe hesaplara kaydedilir, mali yıl sonunda işlemler durdurulur, gelir ve gider hesapları mali yıl sonu itibarıyle kapatılır. Türk Bütçe Sisteminde küçük bazı istisnalar dışında Jestiyon usulü benimsemmiştir.

BÜTÇE UYGULAMALARININ DENETİMİ

BÜTÇENİN İDARİ DENETİMİ: Bütçenin idari denetim ita amirleri Maliye Bakanlığı ve Sayıştay tarafından yapılmaktadır. Bu denetim bütçenin uygulanması esasında yani giderlerin taahhüt tahakkuk ve ödeme aşamalarında yapılan denetimdir. Bu denetim maksat dvlet adına henüz ödeme yapılmadan önce doğabilecek yanlışlık ve suistimalleri önlemektir.

Taahhüt denetimi: giderlerin taahüt aşamasında idari bakımdan gerek Maliye Bakanlığı gerekse Sayıştay tarafından denetime tabi tutulur. Nedeni bu aşamada yapılması gereken işlemlerin mevzuatta uygun olarak gerçekleştirip gerçekleştirilmediğinin belirlenmesidir.
Tahakkuk denetimi: giderlerin tahakkuku kamu hizmetlerinden doğan bir borcun kesinleşmesi aşamasındır. Burada tahakkuk memurları hizmetin yada malın tahahüt şartlarına uygun olarak araştırırlar tahakkuk memurları belirtilen hususlardan dolayı ita amirleri taranıdan denetlenirler.

BÜTÇENİN YARGI DENETİMİ : Bütçe uygulamalarının yargı denetimi sayıştay tarafından yapılır. Sayıştayın bütçe üzerindeki denitimi iki türlüdür. Birincisi bütçeimn uygulanması esnasındaki idari denetimi ikincisi uygulamadan sonraki yargı denetimidir.

BÜTÇENİNİ YASAMA ORĞANI TARAFINDAN DENETİMİ. Uygulama esasında ve uygulamanın bitiminde olmak üzere iki çeşit denetim vardır.
Uygulama sırasında denetim. TBMM soru meclis araştırması, genel görüşm, gensoru ve meclis soruşturması yoluyla yapılan denetimleri kapsar
Uygulamada sonraki denetim: kesin hesap kanunu tasarısını görüşüp onaylamak suretiyle gerçekleştirilir. Kesin hesap kanunu tasarısı mali yılın sonundan başlayarak en geç 7 ay sonra bakanlar kurulunca TBMM sine sunulur. Sayıştay genel uygunluk Bildirimini ilişkin olduğu kesin hesap kanunu tasarısının verlimesinden başlayarak en geç 75 gün içinde TBMM ye sunar.