ALONE53
02-10-2008, 19:22
Sigara sizi paketler
ERHAN ÖZDEN
Sigara tüketiminin önüne geçmek için yapılan kampanyalar, kısıtlamalar, sigara paketlerinin üzerine yazılan cümleler, şimdi yeni yeni konulmaya başlayan ürkütücü (!) resimler, kollara takılan demir bilezikler, akupunkturlar duman olup uçuyor; geriye ise açık başarısızlığın külleri kalıyor. Ama neden?
Dünya Sağlık Örgütü (WHO), her yıl 5 milyon kişinin sigaradan öldüğünü açıklamıştır. Yine yayınlanan başka bir rapora göre ise erken ölüm riski sigarada hiçbir benzeri alışkanlıkta olmadığı kadar aşırı yüksektir. Uzun süreli sigara içenlerin yarısının biyolojik ölüm zamanı sigara nedeniyle öne gelmektedir. Ve bunların yarısı da en verimli orta yaş dönemlerinde hayatlarını yitirmektedir. Bir diğer araştırmaya göre, sigara içen biri ölüme içmeyen birine göre % 60 daha yakındır.
Bu trajik tabloyu trajikomik hale getiren ise Dünya Bankası’nın yayınladığı “Curbing the Epidemic” (Sigara Salgınını Durdurma) raporunda yer alan sonuçlardır. Rapora göre dünya çapında 1,1 milyar civarında insan sigara içiyor. Toplam insan sayısının 6 milyar olduğu düşünülürse yaklaşık her 6 kişiden 1’i sigara içiyor. Rakamların iki tarafına baktığınızda paradoksu gözden kaçırmak imkansız: Sigaranın ölüme götürücülüğü ile dünya üzerindeki kullanım oranı neredeyse birbiriyle yarışıyor.
Bu trajikomik tezata Dünya Bankası’nın raporunun devamı bir nebze de olsa ışık tutuyor gibi. Sigaraya karşı alınan yasaklama ve uyarma türü yöntemlerin başarısı hakkında söz konusu rapor der ki; reklam yasağı, medyada uyarıcı ‘karşı reklamın’ teşviki, sigara paketi üzerinde sigara içmenin zararlarına dikkat çeken belirgin uyarılar, zaman zaman sigaranın sağlığa zararıyla ilgili yeni araştırma sonuçlarının yayınlanması, işyerinde ve kamuya açık kapalı yerlerde sigaranın yasaklanması vb. önlemler sigara tüketimini en fazla % 7 (!) oranında azaltmaktadır.
Peki neden?
Şu ince nüansı gözden kaçırırsanız sigaraya karşı inşa ettiğiniz surlarınız birer birer delinecektir: İnsanların tutkuyla bağlandıkları, içinde 40.000 çeşit zehir var diye bas bağırılan sigara dumanı mıdır; yoksa o dumanın bilinçaltınızda değdiği ince duygu noktaları mıdır? Sigara, bedeninizi mi yoksa benliğinizi mi kuşatmıştır?
Evet sizde alışkanlık rengine bürünen basit bir sigara paketi değildir; bu ritüelin sizde uyandırdığı duygulara sıkı sıkı bağlısınızdır ve bu bağların “duman”a yönelik kampanyalarla çözülmesi neredeyse imkansızdır. Önce bu duyguları deşifre etmek, sonra o duygulara ulaşacak dumansız araçları bünyenizde birer birer inşa etmek tek çıkar yoldur.
Narsisizmin tütünü
Narsisizminizi sigarayla besliyor olabilirsiniz. Dikkat ederseniz, sigara aslında gayet ben merkezli bir ritüeldir. Sigarayı yakışınız, dumanını içinize çekişiniz, üfleyişiniz, tutuşunuz hepsi baştan sona sizin topluma karşı söylediğiniz bir “ben” şarkısı gibidir. Gayet kişisel bir aktiviteyi gayet sosyal bir tonda seslendirme enstrümanınızdır sigara. Sizin dış dünyada dumanınızla da olsa bir tür var olma, kendini gösterme; dumanınıza verdiğiniz şekille, üfleyiş ritminizle bile olsa etrafa nüfuz etme şeklinizdir. Her çektiğiniz duman içinizdeki narsisizm balonunu biraz daha şişirir. Balonla duman arasındaki sanal bağlantının fişini çekmeden de dumanınız sizi terk etmeyecektir.
Zihin kazanının buharı
Düşünceyi demleyip duman olarak üflemek. Dumanı dışarı üflemek size düşüncelerinizi dışarıya üflüyor gibi hissettirir. Beyninizin bir tarafında soyutluğuyla dönüp duran düşüncelerin duman olup kanatlanma şeklidir sigara. Zihin otağında kaynayan tencerenizin buharını dışarıya veriyor gibi hissedersiniz. Soyutluğun boğuculuğundan somutluğun kucağına doğru rahatladığınızı hissedersiniz. İçine çekilmek ve susmak bir depresyon belirtisiyken, sigara içmek bir tür ses vermektir. İçeriden dışarı üflenen duman sayesinde hafakanlarınız elbise bulmuş, defileye çıkmış gibidir. Soyutluğun somuta değdiği daha “sağlıklı” yollar bulmayı deneyin.
Sosyalleşme aracı
Sigarayı sosyal kabul aracınız olarak kullanıyor olabilirsiniz. Sigarayı farkında olmadan bir tür sosyal kabul edilme aracınız, bir gruba eklemlenme çabanız olarak kullanıyor olabilirsiniz. Sigara içen bir grubun ortak bir ritüelini paylaşmak sizde o gruba ait olduğunuz huzurunu veriyor olabilir. Gruba bağlanmak konusunda attığınız ağlardan biri pekala ortak duman kültürünüz olabilir. Nasıl ki marka giyinme tutkusu bir gruba eklemlenerek tür sosyal var olma çabasıdır, sigara da bunun nikotinli versiyonudur. Dumansız dostluklar kurmaya çalışın.
Ruhsal kelepçe
Klasik şartlanmanın esiri olmuş olabilirsiniz. İnsan hayatında belli davranışlarla duygular birbirine bağlanır, adeta aralarında psikolojik bir düğüm oluşur. Buyurun deneyin; mesela her iyi bir haber aldığınızda ağzınıza bir sakız atın. Birkaç defa sonra ağzınıza attığınız sakız, ortada iyi bir haber yokken bile size mutluluk verecektir. Çünkü sakız ile mutluluk hissi birbirine bağlanmıştır. Sigaranın sizde hangi duygulara bağlandığını fark edin. O psikolojik düğümü çözüp yerine başka bir fiyong atmayı, duygularınızı başka nesnelerle bağlamayı deneyin.
Kişilikle özdeşleştirme
Konunun en vahim durumu ise sigarayı kişiliğinizle özdeşleştirmenizdir. Karakteriniz sigarayla öyle bir bütün olmuştur ki, ondan vazgeçmek size yok olmak gibi gelebilir. Senelerdir yaptığınız bir alışkanlığı terk etmeyi bilinçaltınız bir nevi kendi kendini yalanlamak, eski halinizle çelişmek olarak yorumlayacağı için ondan kopma niyetiniz ayak sürüyecektir. Çünkü ondan vazgeçmek, senelerdir yaptığınız bir davranışın yanlış olduğunu çığlık çığlığa kabul etmek gibidir. Bu kabul de öyle her yiğidin harcı olamamaktadır. Yüksek özgüven gerektirir. Bilinçaltınızın bu yanılsamasını fark edin ve değişimin kişiliğinizin en sağlıklı parçası olduğuna kendinizi inandırın.
Ama rahatlatıyor!?.
“İyi güzel diyorsunuz da ben içtikçe gevşiyorum, rahatlıyorum” diyorsanız; gerçekten öyle olur ve rahatlarsınız. Ama aslında rahatlatan duman değil, dumana yaptığınız bu atıftır. Aynı şekilde canım sıkıldıkça takla atmak bana iyi geliyor derseniz takla attıkça rahatlayacağınızdan emin olabilirsiniz. Bu, gayet sübjektif iyi olma atfını nikotinsiz nesneler için kullanmayı deneyin
ERHAN ÖZDEN
Sigara tüketiminin önüne geçmek için yapılan kampanyalar, kısıtlamalar, sigara paketlerinin üzerine yazılan cümleler, şimdi yeni yeni konulmaya başlayan ürkütücü (!) resimler, kollara takılan demir bilezikler, akupunkturlar duman olup uçuyor; geriye ise açık başarısızlığın külleri kalıyor. Ama neden?
Dünya Sağlık Örgütü (WHO), her yıl 5 milyon kişinin sigaradan öldüğünü açıklamıştır. Yine yayınlanan başka bir rapora göre ise erken ölüm riski sigarada hiçbir benzeri alışkanlıkta olmadığı kadar aşırı yüksektir. Uzun süreli sigara içenlerin yarısının biyolojik ölüm zamanı sigara nedeniyle öne gelmektedir. Ve bunların yarısı da en verimli orta yaş dönemlerinde hayatlarını yitirmektedir. Bir diğer araştırmaya göre, sigara içen biri ölüme içmeyen birine göre % 60 daha yakındır.
Bu trajik tabloyu trajikomik hale getiren ise Dünya Bankası’nın yayınladığı “Curbing the Epidemic” (Sigara Salgınını Durdurma) raporunda yer alan sonuçlardır. Rapora göre dünya çapında 1,1 milyar civarında insan sigara içiyor. Toplam insan sayısının 6 milyar olduğu düşünülürse yaklaşık her 6 kişiden 1’i sigara içiyor. Rakamların iki tarafına baktığınızda paradoksu gözden kaçırmak imkansız: Sigaranın ölüme götürücülüğü ile dünya üzerindeki kullanım oranı neredeyse birbiriyle yarışıyor.
Bu trajikomik tezata Dünya Bankası’nın raporunun devamı bir nebze de olsa ışık tutuyor gibi. Sigaraya karşı alınan yasaklama ve uyarma türü yöntemlerin başarısı hakkında söz konusu rapor der ki; reklam yasağı, medyada uyarıcı ‘karşı reklamın’ teşviki, sigara paketi üzerinde sigara içmenin zararlarına dikkat çeken belirgin uyarılar, zaman zaman sigaranın sağlığa zararıyla ilgili yeni araştırma sonuçlarının yayınlanması, işyerinde ve kamuya açık kapalı yerlerde sigaranın yasaklanması vb. önlemler sigara tüketimini en fazla % 7 (!) oranında azaltmaktadır.
Peki neden?
Şu ince nüansı gözden kaçırırsanız sigaraya karşı inşa ettiğiniz surlarınız birer birer delinecektir: İnsanların tutkuyla bağlandıkları, içinde 40.000 çeşit zehir var diye bas bağırılan sigara dumanı mıdır; yoksa o dumanın bilinçaltınızda değdiği ince duygu noktaları mıdır? Sigara, bedeninizi mi yoksa benliğinizi mi kuşatmıştır?
Evet sizde alışkanlık rengine bürünen basit bir sigara paketi değildir; bu ritüelin sizde uyandırdığı duygulara sıkı sıkı bağlısınızdır ve bu bağların “duman”a yönelik kampanyalarla çözülmesi neredeyse imkansızdır. Önce bu duyguları deşifre etmek, sonra o duygulara ulaşacak dumansız araçları bünyenizde birer birer inşa etmek tek çıkar yoldur.
Narsisizmin tütünü
Narsisizminizi sigarayla besliyor olabilirsiniz. Dikkat ederseniz, sigara aslında gayet ben merkezli bir ritüeldir. Sigarayı yakışınız, dumanını içinize çekişiniz, üfleyişiniz, tutuşunuz hepsi baştan sona sizin topluma karşı söylediğiniz bir “ben” şarkısı gibidir. Gayet kişisel bir aktiviteyi gayet sosyal bir tonda seslendirme enstrümanınızdır sigara. Sizin dış dünyada dumanınızla da olsa bir tür var olma, kendini gösterme; dumanınıza verdiğiniz şekille, üfleyiş ritminizle bile olsa etrafa nüfuz etme şeklinizdir. Her çektiğiniz duman içinizdeki narsisizm balonunu biraz daha şişirir. Balonla duman arasındaki sanal bağlantının fişini çekmeden de dumanınız sizi terk etmeyecektir.
Zihin kazanının buharı
Düşünceyi demleyip duman olarak üflemek. Dumanı dışarı üflemek size düşüncelerinizi dışarıya üflüyor gibi hissettirir. Beyninizin bir tarafında soyutluğuyla dönüp duran düşüncelerin duman olup kanatlanma şeklidir sigara. Zihin otağında kaynayan tencerenizin buharını dışarıya veriyor gibi hissedersiniz. Soyutluğun boğuculuğundan somutluğun kucağına doğru rahatladığınızı hissedersiniz. İçine çekilmek ve susmak bir depresyon belirtisiyken, sigara içmek bir tür ses vermektir. İçeriden dışarı üflenen duman sayesinde hafakanlarınız elbise bulmuş, defileye çıkmış gibidir. Soyutluğun somuta değdiği daha “sağlıklı” yollar bulmayı deneyin.
Sosyalleşme aracı
Sigarayı sosyal kabul aracınız olarak kullanıyor olabilirsiniz. Sigarayı farkında olmadan bir tür sosyal kabul edilme aracınız, bir gruba eklemlenme çabanız olarak kullanıyor olabilirsiniz. Sigara içen bir grubun ortak bir ritüelini paylaşmak sizde o gruba ait olduğunuz huzurunu veriyor olabilir. Gruba bağlanmak konusunda attığınız ağlardan biri pekala ortak duman kültürünüz olabilir. Nasıl ki marka giyinme tutkusu bir gruba eklemlenerek tür sosyal var olma çabasıdır, sigara da bunun nikotinli versiyonudur. Dumansız dostluklar kurmaya çalışın.
Ruhsal kelepçe
Klasik şartlanmanın esiri olmuş olabilirsiniz. İnsan hayatında belli davranışlarla duygular birbirine bağlanır, adeta aralarında psikolojik bir düğüm oluşur. Buyurun deneyin; mesela her iyi bir haber aldığınızda ağzınıza bir sakız atın. Birkaç defa sonra ağzınıza attığınız sakız, ortada iyi bir haber yokken bile size mutluluk verecektir. Çünkü sakız ile mutluluk hissi birbirine bağlanmıştır. Sigaranın sizde hangi duygulara bağlandığını fark edin. O psikolojik düğümü çözüp yerine başka bir fiyong atmayı, duygularınızı başka nesnelerle bağlamayı deneyin.
Kişilikle özdeşleştirme
Konunun en vahim durumu ise sigarayı kişiliğinizle özdeşleştirmenizdir. Karakteriniz sigarayla öyle bir bütün olmuştur ki, ondan vazgeçmek size yok olmak gibi gelebilir. Senelerdir yaptığınız bir alışkanlığı terk etmeyi bilinçaltınız bir nevi kendi kendini yalanlamak, eski halinizle çelişmek olarak yorumlayacağı için ondan kopma niyetiniz ayak sürüyecektir. Çünkü ondan vazgeçmek, senelerdir yaptığınız bir davranışın yanlış olduğunu çığlık çığlığa kabul etmek gibidir. Bu kabul de öyle her yiğidin harcı olamamaktadır. Yüksek özgüven gerektirir. Bilinçaltınızın bu yanılsamasını fark edin ve değişimin kişiliğinizin en sağlıklı parçası olduğuna kendinizi inandırın.
Ama rahatlatıyor!?.
“İyi güzel diyorsunuz da ben içtikçe gevşiyorum, rahatlıyorum” diyorsanız; gerçekten öyle olur ve rahatlarsınız. Ama aslında rahatlatan duman değil, dumana yaptığınız bu atıftır. Aynı şekilde canım sıkıldıkça takla atmak bana iyi geliyor derseniz takla attıkça rahatlayacağınızdan emin olabilirsiniz. Bu, gayet sübjektif iyi olma atfını nikotinsiz nesneler için kullanmayı deneyin