denizci
09-28-2010, 11:01
DEPREM EYLEM PLANI
DEPREM OLUNCA NE YAPMALIYIZ ?
+ Deprem Öncesinde
+ Deprem Sırasında
+ Deprem Sonrasında
Nasıl hareket edeceğinizi belirleyin...
* Deprem başladığı zaman ne yapacağınızı ve nerelere saklanacağınızı önceden planlayın.
* Bulunduğunuz mekanı dışarı çıkarken size engel olmayacak şekilde dizayn edin.
* Kaçış yolunuz üzerindeki sandalye, masa, saksı, tabure gibi cisimleri kaldırın.
* Dışarı çıktığınızda nerede bekleyeceğinizi önceden belirleyin.
DEPREM ÖNCESİNDE
DEPREM EYLEM PLANINI UYGULAYIN
* Yapmış olduğunuz planı çeşitli aralıklarla uygulayarak pekişmesini sağlayın. Böylece deprem sırasında ve sonrasında nasıl hareket edeceğiniz alışkanlık haline gelmiş olur.
* Evinizin, işyerinizin ve okulunuzun tahliye planları için farklı senaryolar uygulayın. Kendinize;
Tek kişiysek ne kadar sürede çıkarız?
Yanımızda çocuklarla ne kadar sürede çıkarız?
Eşimiz ve çocuğumuzla ne kadar sürede çıkarız?
İşyerimizi ne kadar hızlı boşaltırız?
gibi sorular sorun ve bu soruların yanıtını bulmak için tatbikatlar yapın.
Tatbikatı, yaşadığınız yerdeki (apartman, okul, işyeri) insanlara haber vererek yapın. Habersiz yapacağınız tatbikat, yaşadığınız yerdeki insanların paniğe kapılmalarına neden olabilir.
İLK YARDIM EĞİTİMİ ALIN
* Ailenizin ve yakın çevrenizin en azından temel yaşam desteği verebilecek ilk yardım eğitimi almasını sağlayın.
YAŞADIĞINIZ YERİ DEPREME GÖRE DÜZENLEYİN
* Sağlık kuruluşları hariç, evinizde, işyerinizde ve okulunuzda jeneratör varsa, bunların otomatik olarak devreye girmesini önleyin. Otomatik olarak devreye giren jeneratörler doğal gaz sızıntısıyla birlikte patlamaya neden olabilmektedir.
* Bulunduğunuz mekanda üzerinize düştüğü zaman tehlike yaratabilecek gardrop, vitrin, kitaplık, portmanto gibi ağır eşyaları monte ettirin. Tavanlarda büyük avizeler varsa bunları daha sade şeylerle değiştirin. Vitrinlerde bulunan tehlike yaratabilecek cam eşyaları alt gözlere alın. Mutfak dolaplarının üst gözlerinde bulunan, çelik tencere, cam kavanoz gibi tehlike yaratabilecek cisimleri mutfak tezgahlarının altına yerleştirin.
* Elektrik ve doğal gaz sistemlerinin periyodik kontrollerini yaptırın.
* Binanızda hasar varsa, uzmanlara kontrol ettirerek, zarar gören yerleri onarın.
* Bulunduğunuz yerde bina giriş kapılarının dışarı açılmasını sağlayın. Çünkü içeri doğru açılan kapılar panik sırasında sıkışmalara neden olmaktadır.
* Tüpgazla çalışan banyo şofbenlerini kullanmadığınız zamanlar kapalı tutun.
DEPREM ÇANTASI ÇOK GEREKLİ DEĞİL
* Deprem çantası oldukça tartışmalara yol açan bir konu haline gelmiştir. Öyle ki insanlar evlerinin içinde kocaman bir çantayı her gittikleri yere yanlarında taşımaktadırlar. Peki Deprem Çantası neden çok gerekli değil?
1. Dünyanın hiç bir yerinde insanlar deprem sonrasında açlıktan ölmemiştir. Tam tersine her zaman gelen yardımların çoğu yiyecektir. Her hangi bir çantada yiyecek saklanması oldukça anlamsızdır.
2. Büyük bir deprem sonrasında insanların bir an önce dışarı çıkmaları gerekmektedir. Bu nedenle yazılan tüm malzemeleri doldurduğumuzda en az 15 kilo ağırlığında olacak olan çantayı dışarı taşımak güçtür ve önemli zaman kaybına neden olacaktır. Deprem çantasıyla zaman kaybetmek yerine eğer arabanız varsa arabanızın bagajına koyacağınız bir kaç battaniye ve kışlık giysi yeterlidir. Arabanız yoksa kışlık giyeceklerinizi kapının kenarına asın ve çıkarken elinize alarak dışarı çıkın. Bunun dışında büyük hacimli çantalar hazırlayarak evden çıkışınızı güçleştirmeyin.
DEPREM SIRASINDA
KESİNLİKLE PANİĞE KAPILMAYIN
* Panik, sadece deprem veya yangında değil yaşamımızın her anında bize zarar vermektedir. Deprem sırasında paniğe kapılmazsak hem kendimizin hem de yanımızda bulunanların yaşamlarını kurtarabilmek için daha sağlıklı kararlar verebiliriz.
YAŞAM BOŞLUĞU : Geniş hacimli, ağırlık merkezi düşük, dayanıklı cisimler enkaz haline gelen binalarda, üzerlerine düşen kolon, kiriş veya tavan tarafından tamamen yok edilmemektedir. Çamaşır makinası, büro tipi buzdolabı, bulaşık makinası v.b. cisimler, çöken duvar, kiriş ve kolonların yönünü değiştirerek insanların nefes alarak yaşayabilecekleri boşluklar oluşturabilirler. İşte bu boşluklara Yaşam Boşluğu adını veriyoruz. Yaşam boşluklarında cenin pozisyonu alarak kalabiliriz.
NEDEN CENİN POZİSYONU ? Cenin pozisyonu maksimum küçülme yapabildiğimiz bir pozisyondur. Cenin pozisyonunu basit olarak, ellerimizi başımızın arasına alıp, ayaklarımızı karnımıza çekerek küçülebildiğimiz bir pozisyon olarak tarif edebiliriz. Bu pozisyonu alarak, sırtımız, yanına yattığımız nesneden 10 � 15 cm. açıkta durmalıyız. Bu pozisyonda kalarak hem üzerimize düşebilecek cisimleri gözler, hem de böbreklerimizden birinin zarar görmesine engel oluruz.
BİNA İÇİNDEKİ KORUNMA BÖLGELERİ
YATAK ODASI
YATAK YANLARI
Yatak odalarında deprem sırasında yatağın her iki yanına yatmak iyi bir korunma sağlayabilir. Enkaz altına gelen bir binada yatağın üst ve altı tamamen tahrip olurken yatak kenarlarında bir insanın korunacağı kadar yaşam boşluğu kalmaktadır. Yatakların yanlarına cenin pozisyonu alarak yatmak yatak odasında yapılacak en akılcı harekettir.
YURTLARDA RANZA YANLARI
Yurtlarda korunacak tek yer ranzaların yanlarıdır. İki katlı demir çerçeveli ranzalar da çökme sırasında tam yok olmamakta, kenarlarında yaşam boşlukları meydana gelmektedir.
BANYOLAR
DÖKÜM KÜVETLER
Banyolarda bulunan döküm küvetlerin yanlarında önemli yaşam boşlukları oluşmaktadır. Deprem sırasında eğer banyodaysak bu tür küvetlerin yanına cenin pozisyonunda yatma yapılacak en sağlıklı harekettir.
ÇAMAŞIR MAKİNALARI
Üzerine düşen ağır cisimlerin baskısı altında ezilen, büzülen ama kesinlikle yok olmayan çamaşır makinalarının yanına, cenin pozisyonu alınarak yatılmalıdır.
SALONLAR
ÇEKYAT KENARLARI
İçi eşya veya kitap dolu olan çekyatlar iyi bir korunma alanı yaratmaktadırlar. Üzerlerine düşen ağır cisimlere karşı esneyerek direnen çekyatların kenarlarında da önemli yaşam boşlukları oluşmaktadır.
PARA KASALARI
İşyerlerinin çoğunda ve bazı evlerde de bulunan çelik para kasaları önemli bir korunma alanıdır. Bu tür cisimlerin kenarlarında da kurtarma çalışmaları sırasında önemli yaşam boşlukları tespit edilmiştir.
ÇEYİZ SANDIKLARI
İçi dolu olan eski çeyiz sandıkları da düşen tavanları tutarak önemli yaşam boşlukları oluşmasına neden olmaktadır.
MUTFAKLAR
17 Ağustos ve 12 Kasım kurtarma çalışmaları sırasında en fazla canlı, mutfaklardan çıkarılmıştır.
BULAŞIK MAKİNALARI
Aynı çamaşır makinası gibi bulaşık makinası da direnmekte ve yanında önemli yaşam boşluklarının oluşmasına neden olmaktadır.
FIRINLAR
Tek başına fazla koruyucu özelliği olmamakla birlikte, mutfak tezgahı içinde bulunan bulaşık makinası ve buzdolabı ile birlikte çok büyük yaşam boşluklarının oluşmasına neden olmaktadır.
BUZDOLAPLARI
Salınımın artması nedeniyle devrilme tehlikesi olsa bile, iyi monte edildiği takdirde tek başına mutfağın önemli bir bölümünü ayakta tutacak özelliğe sahiptir.
ZEMİN KATTAKİLER
* Zemin katta oturanlar için dışarı çıkabilmenin koşullarını iyi saptamak gerekir. Bu koşullar değişken ve belirleyicidir. Bu nedenle zemin katta oturuyorsanız çıkmalısınız diyemeyiz.
o Zemin katta acil çıkışı engelleyen faktörler
o Bireylerin yakınlarına olan sorumluluğu
o Dairenin planı
o Fizyolojik yetersizlik (bedensel engelli)
o Psikolojik yetersizlik (şok, kararsızlık, ruhsal hastalıklar, v.b.)
Zemin kat çıkışı için bir süre vermenin anlamı yoktur. Çünkü verilen 10 � 15
saniyelik çıkış zamanı en az 150 km. uzakta olan bir depremdeki P ve S
dalgaları arasındaki yaklaşık mesafedir. Odak noktası yaklaştıkça bu süre de
azalır. Bu nedenle süre vermekten çok zemin kattakilerin çıkabilecekleri en kısa
sürede dışarı çıkması tavsiye edilmektedir. Diğer katta bulunanlar ise Deprem
Eylem Planına göre önce evlerinin içinde belirlemiş oldukları korunma
bölgelerine saklanmalıdırlar.
AŞAĞIDAKİLERİ KESİNLİKLE YAPMAYIN
* Saklanmak için masaların altına girmeyin.
* Kapı pervazlarının altına girmeyin.
* Binanın kendi yapı elemanı olan kolon, kiriş gibi cisimlerin altında beklemeyin.
* Alt ve üst kata çıkmak için bile olsa merdivenlere koşmayın.
* Pencerelerden ve balkonlardan uzak durun. Asansörü kullanmayın.
NEDEN ?
Masaların altına girme düşüncesinin temelinde, binaların deprem yönetmeliğine uygun ve zemin etütlerinin doğru yapılmış olması yatmaktadır. Masanın altına girerek sadece yukarıdan düşen cisimlerden korunabiliriz. Bina yıkılacak olursa masalar da bina ile birlikte yerle bir olmaktadır. Aynı şekilde kapı pervazları, kolon ve kirişler de can kurtarma yerine tam tersine insanların yaşamlarına mal olmaktadır. Körfez ve Düzce depremlerinde yüzlerce insan, bilinçli olarak bu tür yerlere saklanmış ve tümü yaşamını kaybetmişti. Kolon ve kirişler kurtarma çalışmaları sırasında bir çok insanın çıkarılmasını zorlaştırmaktan başka bir işe yaramamıştır. Ayrıca bina yıkıldığı zaman üzerimize ilk düşecek cisimler de bunlardır. Deprem sırasında sarsıntı nedeniyle pencerelerden düşerek hayatınızı kaybedebilirsiniz. Binanız yıkılmasa bile merdivenler zarar görebilir. Panik halinde dışarı çıkmaya çalışırken yıkılmış veya kısmen zarar görmüş merdivenlerden düşerek zarar görebilirsiniz.
UYKUDA YAKALANDIYSANIZ
1. kat bile olsa, ne zaman başladığını bilemiyorsak yatağımızın yanında cenin pozisyonunda bekleyelim.
OKULDAYSANIZ
Eğer bina deprem yönetmeliğine uygunsa bir sıra veya masa altına ya da binanızdan kuşkuluysanız sıra aralarına cenin pozisyonunda yatınız.
TEKERLEKLİ SANDALYEDEYSENİZ
Tekerlekli sandalyenin, tekerleklerini kilitleyerek, başınızı ve boynunuzu koruyunuz.
TREN � METRO GİBİ ARAÇLARDAYSANIZ
* Yetkili anonslarına göre hareket edelim.
* Asla treni terketmeyin.
* Başınızı koruyup bekleyin.
* Asla çakmak kullanmayın, nerede olursanız olun.
OTOBÜSTEYSENİZ
Otobüs duruncaya kadar koltuğunuzun arasına veya koridorda cenin pozisyonunda yatın.
AÇIK / KAPALI STADYUMDAYSANIZ
* Kesinlike paniğe kapılmayın.
* Asla kapılara gitmeyin.
* Mümkünse stadın ortasına gidin.
* Anonslara göre hareket edin.
TİYATRO � SİNEMADAYSANIZ
* Kesinlikle paniğe kapılmayın.
* Yetkili anonsları bekleyin.
* Kapılara koşmayın.
* Başınızı koruyarak ve sıra arasında cenin pozisyonuna geçin.
* Tavanda saklanan avize gibi şeyler varsa başka bir yere geçin.
OTELDEYSENİZ
* Odada en güvenli noktayı belirleyin.
* Otel güvenlik talimatını okuyun ve katta bulunan acil çıkış noktalarını öğrenin.
* Seyahate çıkarken yanınıza küçük bir radyo ile el lambası almayı ihmal etmeyin. (Riskli bölgeler için)
* Asansör kullanmayın.
* Deprem sırasında yaşam boşluğunda cenin pozisyonunda ya da yatak yanında aynı pozisyonda depremin bitmesini bekleyin.
ASANSÖRDE İSENİZ
Deprem anında asansördeyseniz, kat çıkış düğmelerine basıp, asansörü katta durdurup, en seri şekilde asansörü terk edin.
ALIŞVERİŞ MERKEZİNDEYSENİZ
* Tezgah yanlarında cenin pozisyonunda durun.
* Raflardan uzak durun.
YERALTI ÇARŞISINDAYSAK
* Yer üstünden daha güvendesiniz, asla çıkışlara koşmayın.
* Deprem sonrası (elektrik yoksa) duvarları takip ederek dışarı çıkın.
ARABADAYSAK
* Güvenli bir yere yavaşlayarak yanaştırmaya çalışın, etrafta bina, direk yoksa arabada kalın.
* Yolu kapatmamaya özen gösterin.
* Köprülerden, alt ve üst geçitlerden ve binalardan mümkün olduğunca uzağa parketmeye çalışın.
* Eğer tünel gibi ya da yüksek binalı bir sokaktaysanız, arabadan çıkıp yanında cenin pozisyonuna geçin.
AÇIK HAVADAYSAK
* Üzerinize birşeyin düşmeyeceği güvenli bölgeye doğru hareket edin. Giderken başınızı koruyun.
* Pencerelerden, binalardan, elektrik tellerinden uzak, boş ve açık güvenli bir noktaya doğru gitmeye çalışın.
DEPREM SONRASINDA
ENKAZDA VE DIŞINDA EYLEM BİÇİMİ
ÇÖKEN BİR BİNADAN KURTULMUŞSANIZ
* Kendi binanızda ve yan binalarda enkaz altında yaralılar varsa, onlara yardım edin.
* Görünürde yaralı yoksa, enkazın belli yerlerinden içerde kimse olup olmadığını sesle araştırın.
* Ses aldığınız andan itibaren enkaz altındaki insanla diyolağa girerek onunla konuşun ve moralini düzeltmeye çalışın.
* Arama kurtarma ekipleri gelmeden içinde canlı bulunduğunu saptadığınız enkazı terk etmeyin.
* Ekipler geldikten sonra çekilin ve ancak sizden yardım istenince yardım edin.
ENKAZ ALTINDA KALMIŞSANIZ
1. Moralinizi bozmayın.
2. Enkaz altında başka canlı varsa, onunla konuşun. Moraliniz düzelir.
3. Vücudunuzun altına halı, kilim gibi şeyler çekmeye çalışın.
4. Duvara vurabilecek pozisyona gelmeye çalışın.
5. Elinizle duvara vurarak işaret verebilecek pozisyona gelin.
6. Sürekli bağırarak enerji tüketmeyin.
7. Enkaz üzerinde çalışanların seslerinin kesildiği an, enkaz altında kalan insanların seslerini duyabilmek için dinleme yapıldığı andır. Bu anda herkes susar ve enkaz altında kalan birileri varsa onlardan ses almaya çalışılır. İşte bu sessizlik anında her türlü gürültüyü yaparak aşağıda olduğunuza dair işaret verin.
8. Duvara vurabilecek haliniz yoksa, bağırın veya duvarı tırmalayın.
9. Kurtarma ekiplerinin size yaklaşmaya başladığını hissettiğiniz zaman onları yönlendirmeye çalışın.
10. Enkaz altında sıkışıp kaldıysanız, kurtarılana dek, belki de 5 � 6 gün beklemek zorunda kalabilirsiniz. Bu yüzden enerjinizi boşa harcamayın.
DEPREM SONRASI NELER YAPMALIYIZ ...
PANİK YOK
Deprem sırasında olduğu gibi deprem sonrasında da bulunduğumuz mekanı terk ederken olabildiğince hızlı ama sakin hareket etmeliyiz.
Panik yapmaya başladığınız andan itibaren artık hata yapmaya başlar ve yaşamınızı tehlikeye atarsınız.
Kitlesel bir afet sırasında, iletişim ve ulaşım çökebilir ve organizasyon bozuklukları yaşanabilir. Buna bağlı olarak profesyonel arama kurtarma ekipleri gelinceye dek belki de 48 saat depremzede kendi başının çaresine bakmak zorunda kalabilir.
ATEŞ YAKMAYIN
Deprem sonrasında kibrit, çakmak gibi patlamalara neden olabilecek nesneleri kullanmayın. Işık kaynağı olarak sadece fener kullanın.
KONTROL EDİN
Dışarı çıkarken komşularınızı da kontrol edin. Bina yıkılmamış olsa bile her hangi birinin üzerine düşecek ağır bir cisim onun yaralanmasına neden olabilir.
HABER ALIN
Radyo dinleyerek, yetkililerden deprem hakkında sağlıklı bilgiler almaya çalışın.
ARTÇI ŞOKLARA DİKKAT
Ana şoktan sonra gelecek olan artçı şoklar hasar görmüş binaları yıkabilir. Binanıza girmeden önce çok iyi kontrol edin. Hasar varsa kesinlikle içeri girmeyin.
BİNANIZIN ÖNÜNDEN UZAKLAŞIN
Deprem sonrasında, dışarı çıktıktan sonra binanızın önünde beklemeyin. Daha önce tespit ettiğiniz toplanma bölgesine gidin.
FISILTI GAZETESİNE İNANMAYIN
Deprem öncesinde ve sonrasında sadece yetkililerin açıklamalarını dikkate alın. Depremi önceden saptamak günümüz teknolojisiyle imkansızdır. Bu nedenle kulağınıza gelen deprem fısıltılarına inanarak onları yaymayın. Bu tür dedikodular paniğe yol açarak hayatın normale dönmesine engel olmaktadır.
TELEFONLARINIZI KULLANMAYIN
Depremin ilk saatlerinde, acil durumlar dışında sebebi ne olursa olsun telefonları kullanmayın, yakınlarınızı aramayın. Depremin ilk saatleri acil müdahale ekiplerinin yönlendirilmesi açısından çok önemlidir.
Deprem sonrası telefonlar kilitlendiği için arama kurtarma ekipleri haber almakta zorlanmaktadırlar.
DEPREM OLUNCA NE YAPMALIYIZ ?
+ Deprem Öncesinde
+ Deprem Sırasında
+ Deprem Sonrasında
Nasıl hareket edeceğinizi belirleyin...
* Deprem başladığı zaman ne yapacağınızı ve nerelere saklanacağınızı önceden planlayın.
* Bulunduğunuz mekanı dışarı çıkarken size engel olmayacak şekilde dizayn edin.
* Kaçış yolunuz üzerindeki sandalye, masa, saksı, tabure gibi cisimleri kaldırın.
* Dışarı çıktığınızda nerede bekleyeceğinizi önceden belirleyin.
DEPREM ÖNCESİNDE
DEPREM EYLEM PLANINI UYGULAYIN
* Yapmış olduğunuz planı çeşitli aralıklarla uygulayarak pekişmesini sağlayın. Böylece deprem sırasında ve sonrasında nasıl hareket edeceğiniz alışkanlık haline gelmiş olur.
* Evinizin, işyerinizin ve okulunuzun tahliye planları için farklı senaryolar uygulayın. Kendinize;
Tek kişiysek ne kadar sürede çıkarız?
Yanımızda çocuklarla ne kadar sürede çıkarız?
Eşimiz ve çocuğumuzla ne kadar sürede çıkarız?
İşyerimizi ne kadar hızlı boşaltırız?
gibi sorular sorun ve bu soruların yanıtını bulmak için tatbikatlar yapın.
Tatbikatı, yaşadığınız yerdeki (apartman, okul, işyeri) insanlara haber vererek yapın. Habersiz yapacağınız tatbikat, yaşadığınız yerdeki insanların paniğe kapılmalarına neden olabilir.
İLK YARDIM EĞİTİMİ ALIN
* Ailenizin ve yakın çevrenizin en azından temel yaşam desteği verebilecek ilk yardım eğitimi almasını sağlayın.
YAŞADIĞINIZ YERİ DEPREME GÖRE DÜZENLEYİN
* Sağlık kuruluşları hariç, evinizde, işyerinizde ve okulunuzda jeneratör varsa, bunların otomatik olarak devreye girmesini önleyin. Otomatik olarak devreye giren jeneratörler doğal gaz sızıntısıyla birlikte patlamaya neden olabilmektedir.
* Bulunduğunuz mekanda üzerinize düştüğü zaman tehlike yaratabilecek gardrop, vitrin, kitaplık, portmanto gibi ağır eşyaları monte ettirin. Tavanlarda büyük avizeler varsa bunları daha sade şeylerle değiştirin. Vitrinlerde bulunan tehlike yaratabilecek cam eşyaları alt gözlere alın. Mutfak dolaplarının üst gözlerinde bulunan, çelik tencere, cam kavanoz gibi tehlike yaratabilecek cisimleri mutfak tezgahlarının altına yerleştirin.
* Elektrik ve doğal gaz sistemlerinin periyodik kontrollerini yaptırın.
* Binanızda hasar varsa, uzmanlara kontrol ettirerek, zarar gören yerleri onarın.
* Bulunduğunuz yerde bina giriş kapılarının dışarı açılmasını sağlayın. Çünkü içeri doğru açılan kapılar panik sırasında sıkışmalara neden olmaktadır.
* Tüpgazla çalışan banyo şofbenlerini kullanmadığınız zamanlar kapalı tutun.
DEPREM ÇANTASI ÇOK GEREKLİ DEĞİL
* Deprem çantası oldukça tartışmalara yol açan bir konu haline gelmiştir. Öyle ki insanlar evlerinin içinde kocaman bir çantayı her gittikleri yere yanlarında taşımaktadırlar. Peki Deprem Çantası neden çok gerekli değil?
1. Dünyanın hiç bir yerinde insanlar deprem sonrasında açlıktan ölmemiştir. Tam tersine her zaman gelen yardımların çoğu yiyecektir. Her hangi bir çantada yiyecek saklanması oldukça anlamsızdır.
2. Büyük bir deprem sonrasında insanların bir an önce dışarı çıkmaları gerekmektedir. Bu nedenle yazılan tüm malzemeleri doldurduğumuzda en az 15 kilo ağırlığında olacak olan çantayı dışarı taşımak güçtür ve önemli zaman kaybına neden olacaktır. Deprem çantasıyla zaman kaybetmek yerine eğer arabanız varsa arabanızın bagajına koyacağınız bir kaç battaniye ve kışlık giysi yeterlidir. Arabanız yoksa kışlık giyeceklerinizi kapının kenarına asın ve çıkarken elinize alarak dışarı çıkın. Bunun dışında büyük hacimli çantalar hazırlayarak evden çıkışınızı güçleştirmeyin.
DEPREM SIRASINDA
KESİNLİKLE PANİĞE KAPILMAYIN
* Panik, sadece deprem veya yangında değil yaşamımızın her anında bize zarar vermektedir. Deprem sırasında paniğe kapılmazsak hem kendimizin hem de yanımızda bulunanların yaşamlarını kurtarabilmek için daha sağlıklı kararlar verebiliriz.
YAŞAM BOŞLUĞU : Geniş hacimli, ağırlık merkezi düşük, dayanıklı cisimler enkaz haline gelen binalarda, üzerlerine düşen kolon, kiriş veya tavan tarafından tamamen yok edilmemektedir. Çamaşır makinası, büro tipi buzdolabı, bulaşık makinası v.b. cisimler, çöken duvar, kiriş ve kolonların yönünü değiştirerek insanların nefes alarak yaşayabilecekleri boşluklar oluşturabilirler. İşte bu boşluklara Yaşam Boşluğu adını veriyoruz. Yaşam boşluklarında cenin pozisyonu alarak kalabiliriz.
NEDEN CENİN POZİSYONU ? Cenin pozisyonu maksimum küçülme yapabildiğimiz bir pozisyondur. Cenin pozisyonunu basit olarak, ellerimizi başımızın arasına alıp, ayaklarımızı karnımıza çekerek küçülebildiğimiz bir pozisyon olarak tarif edebiliriz. Bu pozisyonu alarak, sırtımız, yanına yattığımız nesneden 10 � 15 cm. açıkta durmalıyız. Bu pozisyonda kalarak hem üzerimize düşebilecek cisimleri gözler, hem de böbreklerimizden birinin zarar görmesine engel oluruz.
BİNA İÇİNDEKİ KORUNMA BÖLGELERİ
YATAK ODASI
YATAK YANLARI
Yatak odalarında deprem sırasında yatağın her iki yanına yatmak iyi bir korunma sağlayabilir. Enkaz altına gelen bir binada yatağın üst ve altı tamamen tahrip olurken yatak kenarlarında bir insanın korunacağı kadar yaşam boşluğu kalmaktadır. Yatakların yanlarına cenin pozisyonu alarak yatmak yatak odasında yapılacak en akılcı harekettir.
YURTLARDA RANZA YANLARI
Yurtlarda korunacak tek yer ranzaların yanlarıdır. İki katlı demir çerçeveli ranzalar da çökme sırasında tam yok olmamakta, kenarlarında yaşam boşlukları meydana gelmektedir.
BANYOLAR
DÖKÜM KÜVETLER
Banyolarda bulunan döküm küvetlerin yanlarında önemli yaşam boşlukları oluşmaktadır. Deprem sırasında eğer banyodaysak bu tür küvetlerin yanına cenin pozisyonunda yatma yapılacak en sağlıklı harekettir.
ÇAMAŞIR MAKİNALARI
Üzerine düşen ağır cisimlerin baskısı altında ezilen, büzülen ama kesinlikle yok olmayan çamaşır makinalarının yanına, cenin pozisyonu alınarak yatılmalıdır.
SALONLAR
ÇEKYAT KENARLARI
İçi eşya veya kitap dolu olan çekyatlar iyi bir korunma alanı yaratmaktadırlar. Üzerlerine düşen ağır cisimlere karşı esneyerek direnen çekyatların kenarlarında da önemli yaşam boşlukları oluşmaktadır.
PARA KASALARI
İşyerlerinin çoğunda ve bazı evlerde de bulunan çelik para kasaları önemli bir korunma alanıdır. Bu tür cisimlerin kenarlarında da kurtarma çalışmaları sırasında önemli yaşam boşlukları tespit edilmiştir.
ÇEYİZ SANDIKLARI
İçi dolu olan eski çeyiz sandıkları da düşen tavanları tutarak önemli yaşam boşlukları oluşmasına neden olmaktadır.
MUTFAKLAR
17 Ağustos ve 12 Kasım kurtarma çalışmaları sırasında en fazla canlı, mutfaklardan çıkarılmıştır.
BULAŞIK MAKİNALARI
Aynı çamaşır makinası gibi bulaşık makinası da direnmekte ve yanında önemli yaşam boşluklarının oluşmasına neden olmaktadır.
FIRINLAR
Tek başına fazla koruyucu özelliği olmamakla birlikte, mutfak tezgahı içinde bulunan bulaşık makinası ve buzdolabı ile birlikte çok büyük yaşam boşluklarının oluşmasına neden olmaktadır.
BUZDOLAPLARI
Salınımın artması nedeniyle devrilme tehlikesi olsa bile, iyi monte edildiği takdirde tek başına mutfağın önemli bir bölümünü ayakta tutacak özelliğe sahiptir.
ZEMİN KATTAKİLER
* Zemin katta oturanlar için dışarı çıkabilmenin koşullarını iyi saptamak gerekir. Bu koşullar değişken ve belirleyicidir. Bu nedenle zemin katta oturuyorsanız çıkmalısınız diyemeyiz.
o Zemin katta acil çıkışı engelleyen faktörler
o Bireylerin yakınlarına olan sorumluluğu
o Dairenin planı
o Fizyolojik yetersizlik (bedensel engelli)
o Psikolojik yetersizlik (şok, kararsızlık, ruhsal hastalıklar, v.b.)
Zemin kat çıkışı için bir süre vermenin anlamı yoktur. Çünkü verilen 10 � 15
saniyelik çıkış zamanı en az 150 km. uzakta olan bir depremdeki P ve S
dalgaları arasındaki yaklaşık mesafedir. Odak noktası yaklaştıkça bu süre de
azalır. Bu nedenle süre vermekten çok zemin kattakilerin çıkabilecekleri en kısa
sürede dışarı çıkması tavsiye edilmektedir. Diğer katta bulunanlar ise Deprem
Eylem Planına göre önce evlerinin içinde belirlemiş oldukları korunma
bölgelerine saklanmalıdırlar.
AŞAĞIDAKİLERİ KESİNLİKLE YAPMAYIN
* Saklanmak için masaların altına girmeyin.
* Kapı pervazlarının altına girmeyin.
* Binanın kendi yapı elemanı olan kolon, kiriş gibi cisimlerin altında beklemeyin.
* Alt ve üst kata çıkmak için bile olsa merdivenlere koşmayın.
* Pencerelerden ve balkonlardan uzak durun. Asansörü kullanmayın.
NEDEN ?
Masaların altına girme düşüncesinin temelinde, binaların deprem yönetmeliğine uygun ve zemin etütlerinin doğru yapılmış olması yatmaktadır. Masanın altına girerek sadece yukarıdan düşen cisimlerden korunabiliriz. Bina yıkılacak olursa masalar da bina ile birlikte yerle bir olmaktadır. Aynı şekilde kapı pervazları, kolon ve kirişler de can kurtarma yerine tam tersine insanların yaşamlarına mal olmaktadır. Körfez ve Düzce depremlerinde yüzlerce insan, bilinçli olarak bu tür yerlere saklanmış ve tümü yaşamını kaybetmişti. Kolon ve kirişler kurtarma çalışmaları sırasında bir çok insanın çıkarılmasını zorlaştırmaktan başka bir işe yaramamıştır. Ayrıca bina yıkıldığı zaman üzerimize ilk düşecek cisimler de bunlardır. Deprem sırasında sarsıntı nedeniyle pencerelerden düşerek hayatınızı kaybedebilirsiniz. Binanız yıkılmasa bile merdivenler zarar görebilir. Panik halinde dışarı çıkmaya çalışırken yıkılmış veya kısmen zarar görmüş merdivenlerden düşerek zarar görebilirsiniz.
UYKUDA YAKALANDIYSANIZ
1. kat bile olsa, ne zaman başladığını bilemiyorsak yatağımızın yanında cenin pozisyonunda bekleyelim.
OKULDAYSANIZ
Eğer bina deprem yönetmeliğine uygunsa bir sıra veya masa altına ya da binanızdan kuşkuluysanız sıra aralarına cenin pozisyonunda yatınız.
TEKERLEKLİ SANDALYEDEYSENİZ
Tekerlekli sandalyenin, tekerleklerini kilitleyerek, başınızı ve boynunuzu koruyunuz.
TREN � METRO GİBİ ARAÇLARDAYSANIZ
* Yetkili anonslarına göre hareket edelim.
* Asla treni terketmeyin.
* Başınızı koruyup bekleyin.
* Asla çakmak kullanmayın, nerede olursanız olun.
OTOBÜSTEYSENİZ
Otobüs duruncaya kadar koltuğunuzun arasına veya koridorda cenin pozisyonunda yatın.
AÇIK / KAPALI STADYUMDAYSANIZ
* Kesinlike paniğe kapılmayın.
* Asla kapılara gitmeyin.
* Mümkünse stadın ortasına gidin.
* Anonslara göre hareket edin.
TİYATRO � SİNEMADAYSANIZ
* Kesinlikle paniğe kapılmayın.
* Yetkili anonsları bekleyin.
* Kapılara koşmayın.
* Başınızı koruyarak ve sıra arasında cenin pozisyonuna geçin.
* Tavanda saklanan avize gibi şeyler varsa başka bir yere geçin.
OTELDEYSENİZ
* Odada en güvenli noktayı belirleyin.
* Otel güvenlik talimatını okuyun ve katta bulunan acil çıkış noktalarını öğrenin.
* Seyahate çıkarken yanınıza küçük bir radyo ile el lambası almayı ihmal etmeyin. (Riskli bölgeler için)
* Asansör kullanmayın.
* Deprem sırasında yaşam boşluğunda cenin pozisyonunda ya da yatak yanında aynı pozisyonda depremin bitmesini bekleyin.
ASANSÖRDE İSENİZ
Deprem anında asansördeyseniz, kat çıkış düğmelerine basıp, asansörü katta durdurup, en seri şekilde asansörü terk edin.
ALIŞVERİŞ MERKEZİNDEYSENİZ
* Tezgah yanlarında cenin pozisyonunda durun.
* Raflardan uzak durun.
YERALTI ÇARŞISINDAYSAK
* Yer üstünden daha güvendesiniz, asla çıkışlara koşmayın.
* Deprem sonrası (elektrik yoksa) duvarları takip ederek dışarı çıkın.
ARABADAYSAK
* Güvenli bir yere yavaşlayarak yanaştırmaya çalışın, etrafta bina, direk yoksa arabada kalın.
* Yolu kapatmamaya özen gösterin.
* Köprülerden, alt ve üst geçitlerden ve binalardan mümkün olduğunca uzağa parketmeye çalışın.
* Eğer tünel gibi ya da yüksek binalı bir sokaktaysanız, arabadan çıkıp yanında cenin pozisyonuna geçin.
AÇIK HAVADAYSAK
* Üzerinize birşeyin düşmeyeceği güvenli bölgeye doğru hareket edin. Giderken başınızı koruyun.
* Pencerelerden, binalardan, elektrik tellerinden uzak, boş ve açık güvenli bir noktaya doğru gitmeye çalışın.
DEPREM SONRASINDA
ENKAZDA VE DIŞINDA EYLEM BİÇİMİ
ÇÖKEN BİR BİNADAN KURTULMUŞSANIZ
* Kendi binanızda ve yan binalarda enkaz altında yaralılar varsa, onlara yardım edin.
* Görünürde yaralı yoksa, enkazın belli yerlerinden içerde kimse olup olmadığını sesle araştırın.
* Ses aldığınız andan itibaren enkaz altındaki insanla diyolağa girerek onunla konuşun ve moralini düzeltmeye çalışın.
* Arama kurtarma ekipleri gelmeden içinde canlı bulunduğunu saptadığınız enkazı terk etmeyin.
* Ekipler geldikten sonra çekilin ve ancak sizden yardım istenince yardım edin.
ENKAZ ALTINDA KALMIŞSANIZ
1. Moralinizi bozmayın.
2. Enkaz altında başka canlı varsa, onunla konuşun. Moraliniz düzelir.
3. Vücudunuzun altına halı, kilim gibi şeyler çekmeye çalışın.
4. Duvara vurabilecek pozisyona gelmeye çalışın.
5. Elinizle duvara vurarak işaret verebilecek pozisyona gelin.
6. Sürekli bağırarak enerji tüketmeyin.
7. Enkaz üzerinde çalışanların seslerinin kesildiği an, enkaz altında kalan insanların seslerini duyabilmek için dinleme yapıldığı andır. Bu anda herkes susar ve enkaz altında kalan birileri varsa onlardan ses almaya çalışılır. İşte bu sessizlik anında her türlü gürültüyü yaparak aşağıda olduğunuza dair işaret verin.
8. Duvara vurabilecek haliniz yoksa, bağırın veya duvarı tırmalayın.
9. Kurtarma ekiplerinin size yaklaşmaya başladığını hissettiğiniz zaman onları yönlendirmeye çalışın.
10. Enkaz altında sıkışıp kaldıysanız, kurtarılana dek, belki de 5 � 6 gün beklemek zorunda kalabilirsiniz. Bu yüzden enerjinizi boşa harcamayın.
DEPREM SONRASI NELER YAPMALIYIZ ...
PANİK YOK
Deprem sırasında olduğu gibi deprem sonrasında da bulunduğumuz mekanı terk ederken olabildiğince hızlı ama sakin hareket etmeliyiz.
Panik yapmaya başladığınız andan itibaren artık hata yapmaya başlar ve yaşamınızı tehlikeye atarsınız.
Kitlesel bir afet sırasında, iletişim ve ulaşım çökebilir ve organizasyon bozuklukları yaşanabilir. Buna bağlı olarak profesyonel arama kurtarma ekipleri gelinceye dek belki de 48 saat depremzede kendi başının çaresine bakmak zorunda kalabilir.
ATEŞ YAKMAYIN
Deprem sonrasında kibrit, çakmak gibi patlamalara neden olabilecek nesneleri kullanmayın. Işık kaynağı olarak sadece fener kullanın.
KONTROL EDİN
Dışarı çıkarken komşularınızı da kontrol edin. Bina yıkılmamış olsa bile her hangi birinin üzerine düşecek ağır bir cisim onun yaralanmasına neden olabilir.
HABER ALIN
Radyo dinleyerek, yetkililerden deprem hakkında sağlıklı bilgiler almaya çalışın.
ARTÇI ŞOKLARA DİKKAT
Ana şoktan sonra gelecek olan artçı şoklar hasar görmüş binaları yıkabilir. Binanıza girmeden önce çok iyi kontrol edin. Hasar varsa kesinlikle içeri girmeyin.
BİNANIZIN ÖNÜNDEN UZAKLAŞIN
Deprem sonrasında, dışarı çıktıktan sonra binanızın önünde beklemeyin. Daha önce tespit ettiğiniz toplanma bölgesine gidin.
FISILTI GAZETESİNE İNANMAYIN
Deprem öncesinde ve sonrasında sadece yetkililerin açıklamalarını dikkate alın. Depremi önceden saptamak günümüz teknolojisiyle imkansızdır. Bu nedenle kulağınıza gelen deprem fısıltılarına inanarak onları yaymayın. Bu tür dedikodular paniğe yol açarak hayatın normale dönmesine engel olmaktadır.
TELEFONLARINIZI KULLANMAYIN
Depremin ilk saatlerinde, acil durumlar dışında sebebi ne olursa olsun telefonları kullanmayın, yakınlarınızı aramayın. Depremin ilk saatleri acil müdahale ekiplerinin yönlendirilmesi açısından çok önemlidir.
Deprem sonrası telefonlar kilitlendiği için arama kurtarma ekipleri haber almakta zorlanmaktadırlar.