prensisa
02-23-2010, 01:45
George Berkeley (1685 - 1753)
1685-1753 yılları arasında yaşamış olan, ve dünyada yalnızca ruhların ve bu ruhların idelerinin varolduğunu, buna karşilık maddenin varolmadığını öne süren İngiliz düşünür. Temel eserleri: The Principles of Human Knowledge (İnsan Bilgisinin İlkeleri) ve Three Dialogues Between Hylas and Philonous (Hylas ile Philonous arasında üç Konuşma).
Berkeley bir rahip ve misyonerdir. Böyle olunca da Locke'un felsefesini mistik yönde geliştirmek ona düşmüştür.
Locke ruhda bulunan soyutlama yeteneği sayesinde tümel kavramlar türetebileceğimizi ileri sürmüştü. Berkeley buna karşı çıkar hatta tümel kavramların ruhda bile bulunduğunu kabul etmez. Ona göre nesneler arasında ortak olanı gösteren yeni tasarımlar kuramayız. Örneğin bir taş düşünüldüğünde bütün taşları kapsayan ayrı bir taş kavramımımz yoktur sadece sözü edilen taşı karşılayan, temsil eden tek bir taş kavramımız vardır.
Berkeley nesnelerin genel ve soyut niteliklerini de yok sayar. Yer kaplama, şekil, durum gibi genel nitelikler yoktur. Nesneler üzerine tüm bilgimiz algılarımızdan ibarettir. Bir nesneye ait, algıladıklarımızın dışında başka bir şey yoktur. Örneğin bir taşın rengi, şekli, büyüklüğü vb. nitelikleri dışında bir varlığı veya bu niteliklerini taşıyan bir özü yoktur. Taş algıladıklarımızdan ibarettir. İnsanlar algıladıkları şeyleri var kabul ederler. Bir algıyı karşılayan bir obje olduğu fikrini ise filozoflar uydurmuş ve algılanmış nesne ile varolan nesne ikilemine neden olmuşlardır.
Ancak ortada bir algı varsa bunun bizim dışımızda bir nedeni de olması gerekir. Çünkü bu tasarımları insanlar yaratamaz. Algılarımızın canlılığı, düzeni ve karşı konulmazlığı bunu kanıtlar. Bu algıların nedeni maddi olmadığına göre manevidir yani Tanrı'dır. Böylece insanın algıları Tanrı'nın bir yaratması olmuş ve dış dünyanın ayrı bir varlığı olmadığı kabul edilmiştir. Doğru tasarımlar da Tanrı'da bulunur, insanın doğru tasarımları da bunlara uygun olanlardır. Yanlış ve yanılmalar da Tanrı'nın tasaramlarına uygun olmayanlardır.
Locke iki açık kapı bırakmıştı. Birincisi materyalizme, ikincisi mistisizme. Berkeley ikincisinden geçerek sonuna kadar yürümüş ve nesnelerin varlığını reddetmiştir. Algılarımızdan ibaret olan bu tasarımların sonsuz güçlü olan Tanrı'nın bir yaratması olduğuna ve mucizelerin olabileceğine inanmıştır. Bu ise o zamanlar Newton tarafından öne sürülen doğadaki mekanik zorunluluk ve nedensellik ilkelerinin tam karşıtıdır.
1685-1753 yılları arasında yaşamış olan, ve dünyada yalnızca ruhların ve bu ruhların idelerinin varolduğunu, buna karşilık maddenin varolmadığını öne süren İngiliz düşünür. Temel eserleri: The Principles of Human Knowledge (İnsan Bilgisinin İlkeleri) ve Three Dialogues Between Hylas and Philonous (Hylas ile Philonous arasında üç Konuşma).
Berkeley bir rahip ve misyonerdir. Böyle olunca da Locke'un felsefesini mistik yönde geliştirmek ona düşmüştür.
Locke ruhda bulunan soyutlama yeteneği sayesinde tümel kavramlar türetebileceğimizi ileri sürmüştü. Berkeley buna karşı çıkar hatta tümel kavramların ruhda bile bulunduğunu kabul etmez. Ona göre nesneler arasında ortak olanı gösteren yeni tasarımlar kuramayız. Örneğin bir taş düşünüldüğünde bütün taşları kapsayan ayrı bir taş kavramımımz yoktur sadece sözü edilen taşı karşılayan, temsil eden tek bir taş kavramımız vardır.
Berkeley nesnelerin genel ve soyut niteliklerini de yok sayar. Yer kaplama, şekil, durum gibi genel nitelikler yoktur. Nesneler üzerine tüm bilgimiz algılarımızdan ibarettir. Bir nesneye ait, algıladıklarımızın dışında başka bir şey yoktur. Örneğin bir taşın rengi, şekli, büyüklüğü vb. nitelikleri dışında bir varlığı veya bu niteliklerini taşıyan bir özü yoktur. Taş algıladıklarımızdan ibarettir. İnsanlar algıladıkları şeyleri var kabul ederler. Bir algıyı karşılayan bir obje olduğu fikrini ise filozoflar uydurmuş ve algılanmış nesne ile varolan nesne ikilemine neden olmuşlardır.
Ancak ortada bir algı varsa bunun bizim dışımızda bir nedeni de olması gerekir. Çünkü bu tasarımları insanlar yaratamaz. Algılarımızın canlılığı, düzeni ve karşı konulmazlığı bunu kanıtlar. Bu algıların nedeni maddi olmadığına göre manevidir yani Tanrı'dır. Böylece insanın algıları Tanrı'nın bir yaratması olmuş ve dış dünyanın ayrı bir varlığı olmadığı kabul edilmiştir. Doğru tasarımlar da Tanrı'da bulunur, insanın doğru tasarımları da bunlara uygun olanlardır. Yanlış ve yanılmalar da Tanrı'nın tasaramlarına uygun olmayanlardır.
Locke iki açık kapı bırakmıştı. Birincisi materyalizme, ikincisi mistisizme. Berkeley ikincisinden geçerek sonuna kadar yürümüş ve nesnelerin varlığını reddetmiştir. Algılarımızdan ibaret olan bu tasarımların sonsuz güçlü olan Tanrı'nın bir yaratması olduğuna ve mucizelerin olabileceğine inanmıştır. Bu ise o zamanlar Newton tarafından öne sürülen doğadaki mekanik zorunluluk ve nedensellik ilkelerinin tam karşıtıdır.