Aşk yakıcı ateştir.

Aşık-ı sadıkın (doğru aşığın) cisminin üzerine düşünce beşeriyetini yakıp yok eder. Kirini, pisliğini mahvedip (giderip) güzelliğini ispat eder.

Ya yok eder.

Ya da kendin edöndürüp zatının aynısı eder.

Misaal olarak ateş ile oduna benzer.

Ne zaman ki; ateş oduna galip olur. Oduun kirini çirkinliğini giderip kendi güzelliğini giydirir. Zira kesif latifi (çirkin güzeli) görünce; odun iken hemen ateş olur.

Bunun gibi salik (Hak yola giren)de aşk makamına ulaşır. Aşk ateşinin harareti, harareti veya yumuşaklığı hemen aşıkkı çeker alır. Horluğunu, hkirliğini şekilni yakmaya başlar.

İlk başlangıç halinde yanarken duman ve bazı çatmalıklar hasıl olduğu gibi; aşk ateşine düşerek yanıp tutuşan dervişde ah vah etmek, haykırmaki inlemek, ağlamak, gönlü yüreği yaralı olmak gibi haller hasıl olur.

Kırılıp parçalanan kadar o aşkın ateşi, aşkın eczasını istila edip (kapklayıp) cisminin (varlığının) kirini, çirkinliğini mahv eder. Kendi letafetini (hoşluğunu, güzrlliğini) giderip aşkın aşıkının aynısından muzmahill (darma dağan) olur.

O aşık, sultan aşıkın canı, kanı aynı olur. O mertebede birlik, beraberlik meydana gelir ki; aralarında asla fark kalmaz.

Kesre (bölününene, kırılıp parçalanana) dek aşkın ziyasına döner. Yana yana kül olur. Fakat tamamen fena (yok) olamaz. Yine eseri bakidir. Hal ve durum böyle olunca Şeyh Seyyid Alaeddin Semerkandi Hazretleri aşk makamını iki tatlı, hoşa gider açıkladı. Ve aşıkların aşkı ile fena bulduklarını bildirip özürlerine delil ve açıklık getirdi.

Aşk haletinde onlardan zuhur eden garip haller, acip tavırlar ihtiyari (ellerinde) değildir. Onların derdine (aşka) düşmeyen; onları (aşıkları) yermesin, ayıplamasın, başa kakmasın ve taşlamasın.

Eşşeyh Ali Bin Yaha Semerkandi, Taliblere Sırların Açıklanması, Sayfa: 124-125