Kalsiyum(Ca) periyodik cetvelin II A grubunda yer alan gümüş beyazı renkte ****l element. Alkali toprak ****llerindendir. Doğada en çok bulunan beşinci elementtir. Aktif olduğundan serbest hâlde rastlanmaz. En bol bulunan bileşiği kalsiyum karbonat (CaCO3), kireçtaşı, mermer ve tebeşir kayaçlarının da ana bileşenidir. Ayrıca, dolomit, alçıtaşı (jips) ve flüorit (CaF2) en çok rastlanan kalsiyum mineralleridir. Çoğu ****lde uygulandığı gibi kalsiyum elde etmek için oksidinin (CaO) karbonla indirgenmesi yöntemine başvurulamaz. Bunun yerine, kalsiyum klorürden elektroliz yoluyla elde edilir. Elektroliz sırasında kalsiyum, yüzeyde katı bir blok hâlinde toplanır. Sert, kırılgan, parlak bir ****ldir. Önce havanın nemiyle hidroksite, sonra karbon dioksit çekerek karbonata dönüşür. Bu nedenle alkali ****ller gibi gazyağında saklanır. Havada ısıtıldığında parlak turuncu bir alevle yanarak CaO'ya dönüşür. 500°C'ta azot akımında ısıtılırsa kalsiyum nitrür oluşur. Kalsiyum bileşikleri hayvan iskeletlerinin önemli bir bileşenidir. Kalsiyum fosfat omurgalıların kemiklerini ve dişlerini oluşturur. Birçok deniz kabuklusunun kabuğu da bileşim olarak kalsiyum karbonattır. Kalsiyum karbonat renksiz, kristal yapılı bir katıdır. Doğada kalsit ve aragonit mineralleri biçiminde bulunur Isıtıldığında, 900°C'ın üzerinde karbon dioksit vererek CaO'ya dönüşür. Suda çözünmeyen bir bazdır. Kalsiyum klorür (CaCl2) renksiz, kristal yapılı bir katıdır. Solvay yönteminde yan ürün olarak ele geçer. Nemçeker bir madde olduğundan sanayide kurutucu olarak kullanılır. Ergime noktası 782°C'tır. Kalsiyum flüorür doğada flüorit minerali biçiminde bulunur. Renksiz, fosforışı özelliği gösteren kristal yapılı bir katıdır. Morötesi ve kızılötesi spektroskopisinde gözetleme camı olarak kullanılır. 1423°C'ta ergir, 2.500°C'ta kaynar. Kalsiyum hidroksit [Ca(OH)2] ya da sönmüş kireç, renksiz, kristal yapılı bir katıdır. Suda az çözünür. Kalsiyum oksitin suyla birleşmesinden elde edilir. Sanayide ve tarımda bir alkali olarak, ayrıca harç ve cam üretiminde kullanılır. Kalsiyum oksit (CaO) ya da sönmemiş kireç, beyaz kristal yapılı bir tozdur. Kalsiyum karbonat minerallerinin kalsine edilmesiyle (genellikle toz hâlindeki minerallerin hava akımı içinde ısıtılarak neminin, karbon dioksitin ya da öteki uçucu bileşiklerin uzaklaştırılması) elde edilir. Suyla şiddetli biçimde birleşerek kalsiyum hidroksit verir. Elektrik arklarında ışık saçıcı, sanayide ortam suyunu uzaklaştırıcı olarak kullanılır. 2580°C'da ergir, 2850°C'ta kaynar. Kalsiyum sülfat (CaSO4) renksiz, kristal yapılı bir katıdır. Doğada alçıtaşı ve anhidrit mineralleri içinde bulunur. İki mol kristal suyu içeren kalsiyum sülfat, 128°C'ta yarım mol kristal suyu içeren ve piyasada alçı olarak satılan maddeye dönüşür. Alçı suyla birleştiğinde yeniden katılaşır. Kalsiyumun biyolojik önemi de büyüktür. Normal bir insan vücudunda 1 kiloyu aşkın kalsiyum bulunur. Bunun %99'u kemiklerde, geri kalanı diş, kan, tırnak ve gözlerdedir. Kandaki kalsiyum iyonları sinir ve kasların çalışmasını düzenler. Pıhtılaşmayı kolaylaştırır. Vücut direncini artırır. Özellikle verem mikroplarına karşı koyulmasına yardımcı olur. Eksikliği sinirlilik ve hırçınlığa yol açar.

Özellikleri

Kimyasal bileşimi, CaSO4.2 H2O
Kristal sistemi, Monoklinik
Kristal biçimi, Çoğunlukla ince-kalın levhamsı kristalli; kısa-uzun prizmatik, iğnemsi, masif, tanesel, lifsi
İkizlenme, {100} yüzeyinde kırlangıç kuyruğu, {-101} yüzeyinde kelebek ikizleri çok tipiktir.
Sertlik, 2
Özgül ağırlık, 2.32
Dilinim, { 010} mükemmel
Renk ve Şeffaflık, Renksiz-beyaz, sarımsı, yeşilimsi, kırmızımsı; şeffaf-yarı şeffaf
Çizgi rengi, Beyaz
Parlaklık, Camsı
Ayırıcı özellikleri, Düşük sertliği ve dilinimi

Kullanım alanları

Ham jips, beyaz boya ve dolgu maddesi olarak kağıt ve pamuklu tekstil maddelerine katılır.
Ham jips çimento sanayiinde prizlenmeyi geciktirir.
Nikel izabesinde eritmeyi kolaylaştırır.
Bira sanayiinde mayalandırma için kullanılır.
Alçı, tıpta cerrahide ve dişçilikte kullanılır.
Alçı vitrifiye malzemelerde, porselende ve kiremit üretiminde kalıp aşamasında kullanılır.
Kimya sanayiinde amonyum sülfat, kükürt, kükürt okside ve sülfat asidi elde etmek için kullanılır.
Mamul alçı inşaat ve prefabrik inşaat malzemelerinin başlıca girdisidir. Alçının inşaatta kullanım yeri çok çeşitlidir. Son yıllarda sıcak ve soğuk yalıtım maddesi, ses izolatörü ve rutubeti de ayarlayan bir düzenleyici olarak kullanılmaktadır.