tomqoliq
06-12-2009, 13:12
Satranç, iki oyuncu arasında oynanan bir zekâ oyunudur. Bu oyun satranç tahtası denilen 8×8'lik kare bir alan üzerinde satranç taşları ile oynanır. Toplam 64 karenin yarısı siyah, yarısı beyaz renklerden oluşur. Taraflar beyaz ve siyah renkli taşları alırlar, her oyuncunun bir seferde bir hamle yapmasıyla oyun gelişir. Oyunun başında beyaz ve siyahların 16 taşı bulunur. Bunlar bir şah, bir vezir, iki kale, iki fil, iki at ve sekiz piyondan oluşur. Oyunun amacı karşı tarafın şahını mat etmektir.
Satranç, 6. yüzyılda Hindular tarafından oynanmaya başlanmış, oradan Dünya'ya yayılmıştır.
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/ChessSet.jpg/250px-ChessSet.jpg
Oyunun amacı rakip şahı mat etmektir. Bunun anlamı rakip şahın bulunduğu karenin tehdit altında bulunması ve tehdit altında olmayan bir kareye kaçış ya da tehdîdi engelleyecek başka bir hamlesinin olmamasıdır. Eğer bir oyuncunun şahının bulunduğu kare tehdit altında olmadığı halde bu oyuncunun legal hamlesi kalan tek taşı şahı ise ve de şahının tehdit altında olmayan bir kareye yapabileceği bir hamlesi yoksa oyun pat olur, yâni berâbere biter. Ayrıca oyun herhangi bir anda oyunculardan birinin yenilgiyi kabul etmesi veya bir oyuncunun berâberlik teklif etmesi ve diğerinin de bunu kabul etmesiyle de sona erebilir. Oyun sırasında taşları avantajlı yerlere yerleştirerek rakibin hareketini kısıtlamak ve rakibin taşlarını almak yoluyla gücünü azaltmak esastır. Her taş, kurallara göre ulaşabileceği bir karedeki rakip taşın bulunduğu kareye yerleşerek, yerinden ettiği taşı oyun dışı bırakma gücüne sâhiptir, buna taş almak denir. Alınan taş oyuna bir daha geri dönemez, ancak bulunduğu hattın son karesine varan bir piyon, oyun hâricinde bulunsun bulunmasın, arzu edilen piyondan değerli, şahtan değersiz başka bir taşla değiştirilebilir.
Şah ve kaleyle yapılan iki hamlenin oluşumundan oluşan tek bir harekettir. Oyunda en fazla bir defa yapılabilir. Arada başka hiçbir taş yoksa ve şahla kale hiç oynamamışlarsa ve şah tehdit altında değilse, Rok yapmak için şah kaleye doğru iki hamle atar. Aynı hamlenin devâmı olarak, kale şahın üzerinden atlar ve yanına yerleştirilir. Şahın geçeceği karelerin de tehdit altında olmaması gerekir. Şahla vezir tarafındaki kaleyle yapılan roka uzun rok, şahla şah tarafındaki kalenin yaptığı roka ise kısa rok denir. Rok yapılırken oyuncu önce şahı iki kare sağa götürüp bırakır. Böylece roka başladığını belli etmiş olur, çünkü şah bu özel hareketin dışında hiçbir zaman iki kare hareket etmez. Oyunca şâyet önce kaleyi hareket ettirirse hakem tarafından kale hamlesi yaptığına hükmedilebilir!
Resim:chess_zhor_26.png
Resim:chess_zver_26.png
a8 b8 c8 d8 e8 f8 g8 h8
a7 b7 c7 d7 e7 f7 g7 h7
a6 b6 c6 d6 e6 f6 g6 h6
a5 b5 c5 d5 e5 f5 g5 h5
a4 b4 c4 d4 e4 f4 g4 h4
a3 b3 c3 d3 e3 f3 g3 h3
a2 b2 c2 d2 e2 f2 g2 h2
a1 b1 c1 d1 e1 f1 g1 h1
Resim:chess_zver_26.png
Resim:chess_zhor_26.png
Oyuna başlarken taşların dizilimi
Satrançta taşların konumlarını ve hamleleri göstermek için genellikle cebirle gösterim kullanılmaktadır. Satranç tahtasında düşey sütunlarda birer harf (a, b, c, d, e, f, g, h) ve yatay sütunlara birer sayı (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 ) ile gösterilir.
*
o F : Fil
o A : AT
o K : KALE
o V : VEZİR
o Ş : ŞAH
Satranç, 6. yüzyılda Hindular tarafından oynanmaya başlanmış, oradan Dünya'ya yayılmıştır.
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/ChessSet.jpg/250px-ChessSet.jpg
Oyunun amacı rakip şahı mat etmektir. Bunun anlamı rakip şahın bulunduğu karenin tehdit altında bulunması ve tehdit altında olmayan bir kareye kaçış ya da tehdîdi engelleyecek başka bir hamlesinin olmamasıdır. Eğer bir oyuncunun şahının bulunduğu kare tehdit altında olmadığı halde bu oyuncunun legal hamlesi kalan tek taşı şahı ise ve de şahının tehdit altında olmayan bir kareye yapabileceği bir hamlesi yoksa oyun pat olur, yâni berâbere biter. Ayrıca oyun herhangi bir anda oyunculardan birinin yenilgiyi kabul etmesi veya bir oyuncunun berâberlik teklif etmesi ve diğerinin de bunu kabul etmesiyle de sona erebilir. Oyun sırasında taşları avantajlı yerlere yerleştirerek rakibin hareketini kısıtlamak ve rakibin taşlarını almak yoluyla gücünü azaltmak esastır. Her taş, kurallara göre ulaşabileceği bir karedeki rakip taşın bulunduğu kareye yerleşerek, yerinden ettiği taşı oyun dışı bırakma gücüne sâhiptir, buna taş almak denir. Alınan taş oyuna bir daha geri dönemez, ancak bulunduğu hattın son karesine varan bir piyon, oyun hâricinde bulunsun bulunmasın, arzu edilen piyondan değerli, şahtan değersiz başka bir taşla değiştirilebilir.
Şah ve kaleyle yapılan iki hamlenin oluşumundan oluşan tek bir harekettir. Oyunda en fazla bir defa yapılabilir. Arada başka hiçbir taş yoksa ve şahla kale hiç oynamamışlarsa ve şah tehdit altında değilse, Rok yapmak için şah kaleye doğru iki hamle atar. Aynı hamlenin devâmı olarak, kale şahın üzerinden atlar ve yanına yerleştirilir. Şahın geçeceği karelerin de tehdit altında olmaması gerekir. Şahla vezir tarafındaki kaleyle yapılan roka uzun rok, şahla şah tarafındaki kalenin yaptığı roka ise kısa rok denir. Rok yapılırken oyuncu önce şahı iki kare sağa götürüp bırakır. Böylece roka başladığını belli etmiş olur, çünkü şah bu özel hareketin dışında hiçbir zaman iki kare hareket etmez. Oyunca şâyet önce kaleyi hareket ettirirse hakem tarafından kale hamlesi yaptığına hükmedilebilir!
Resim:chess_zhor_26.png
Resim:chess_zver_26.png
a8 b8 c8 d8 e8 f8 g8 h8
a7 b7 c7 d7 e7 f7 g7 h7
a6 b6 c6 d6 e6 f6 g6 h6
a5 b5 c5 d5 e5 f5 g5 h5
a4 b4 c4 d4 e4 f4 g4 h4
a3 b3 c3 d3 e3 f3 g3 h3
a2 b2 c2 d2 e2 f2 g2 h2
a1 b1 c1 d1 e1 f1 g1 h1
Resim:chess_zver_26.png
Resim:chess_zhor_26.png
Oyuna başlarken taşların dizilimi
Satrançta taşların konumlarını ve hamleleri göstermek için genellikle cebirle gösterim kullanılmaktadır. Satranç tahtasında düşey sütunlarda birer harf (a, b, c, d, e, f, g, h) ve yatay sütunlara birer sayı (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 ) ile gösterilir.
*
o F : Fil
o A : AT
o K : KALE
o V : VEZİR
o Ş : ŞAH