iklimler ve etkileri

[Kalpsiz_]

iklimler ve etkileri

İKLİMİN ETKİLERİ

İklim, coğrafi ortamın oluşması ve şekillenmesi ile insanların yaşantı ve etkinlikleri üzerinde önemli rol oynar.

İklimin Etkileri:

Fiziki Çevreye Etkileri

1- Yeryüzü şekillerinin oluşumu,

2- Toprak oluşumu ve türlerini,

3- Kayaçların çözülmesini,

4- Bitki örtülerini,

5-Akarsu debi ve rejimlerini,

6- Denizlerin tuzluluk oranlarını etkiler,

7- Göllerin oluşumu ve göl sularının özelliğini etkiler,

8- Dış kuvvetlerin etki alanlarını ve dağılışını etkiler

9- Akarsu debilerini ve rejimlerini etkiler,

10- Hayvan türleri ve dağılışını etkiler.

11- Kalıcı kar sınırı yükseltisini etkiler.





İnsanlara Etkileri

1-Yeryüzünde dağılışını,

2-Beslenme alışkanlıkları,

3-Giyeceklerini,

4- Fizyolojik gelişimlerini( fizyonomilerini),

5- Karakter yapılarını,

6- Kültürel faaliyetlerini etkiler,

7- Konut tipini ve malzemesini etkiler.

8- Yerleşme özelliklerini,

9- Ekonomik faaliyetlerini etkiler,

a-Tarım faaliyetlerini,

b-Turizm faaliyetlerini

c-Hayvancılık faaliyetlerini,

d-Ticaret faaliyetlerini

e-Ormancılık Faaliyetlerini,

f-Endüstri faaliyetlerini

g-Ulaşım Faaliyetlerini,

h-Sanayi faaliyetlerini etkiler.

İklim özellikleri benzer bölgelerde; doğal bitki örtüsü, tarımsal etkinlikler, akarsu rejimleri, konut tipleri ve yapı malzemesi, turizm etkinlikleri, insanların ihtiyaçları (giyim beslenme) benzer özellikler gösterir.

İklimin Doğal Bitki Örtüsüne Etkisi:

Bir bölgede ormanın bulunması, alt ve üst sınırının belirlenmesi doğrudan iklimin kontrolü altındadır. Ormanın yataydaki (enleme bağlı) ve dikeydeki (yükseltiye bağlı) üst sınırını sıcaklık belirler. Yağış ise orman örtüsünün alt sınırını belirleyen önemli bir iklim elemanıdır. Ayrıca yağış miktarı ormanın yoğunluğu üzerinde etkindir. Bir yerde bitki örtüsündeki çeşitlilik de iklim elemanlarına bağlıdır.



İklimin Tarım Koşullarına Etkisi:

Bir bölgenin sıcaklık ve nem koşulları tarım ürünlerini, sulamaya duyulan gereksinimi etkilemektedir. Yaz kuraklığının belirgin olduğu bir yerde sulamaya duyulan gereksinim fazladır. Buna kuraklık sınırı denir.

Tarımsal etkinlikleri sınırlandıran diğer bir etken de düşük sıcaklıktır. Sıcaklık kutuplara doğru ve yükseklere çıkıldıkça düşer. Belli bir yerden sonra tarımsal etkinlik sona erer. Ancak, bazı ürünler düşük sıcaklığa daha dayanıklı olduğundan tarım alanları kutuplara daha yakındır.

Tarımın yükselti sınırı, tropikal kuşakta 4000 m, Türkiye’de 2000 m civarındadır.



İklimin Toprak Oluşumuna Etkisi:

Bir bölgedeki toprağın türü, oluşum süresi ve derinliği iklimle yakından ilişkilidir. Değişik iklim bölgelerindeki topraklar birbirinden farklıdır. Örneğin nemli bir bölgede yağışlar ve yüzey suları ile toprağın içindeki kireç ve mineraller yıkanır. Çöllerde ise yağış azlığı nedeniyle topraktaki yıkanma minimum düzeydedir.



İklimin Kara ve Deniz Sularına Etkisi:

İklimin, karalardaki suların oluşumu ve özellikleri üzerinde önemli etkisi vardır. Akarsular, göller, yer altı suları ve kaynaklardan oluşan kara sularının fiziksel ve kimyasal özellikleri ile su potansiyelleri iklimle yakından ilişkilidir. İklim, akıntılar, denizlerin su sıcaklığı ve tuzluluk oranı üzerinde de etkilidir.



İklimin Yer şekillerine Etkisi:

Bir bölgede etkili olan dış güçler (akarsular, buzullar, rüzgârlar) bölgenin iklim koşullarına bağlı olarak değişir. Örneğin Türkiye’de akarsuların oluşturduğu yer şekilleri yaygınken, İsveç, Norveç gibi soğuk enlemlerdeki ülkelerde buzul şekilleri yaygın olarak görülmektedir.



İklimin Nüfus ve Yerleşmeler Üzerine Etkisi:

Yeryüzünde nüfusun dağılışı büyük ölçüde iklimin kontrolü altındadır. Nüfusun yatay dağılışı incelendiğinde, nüfusun yoğun olduğu ülkelerin Orta Kuşak’ta toplandığı görülür. Buna karşın sıcak ve kurak çöller ile kutuplarda nüfus yok denecek kadar azdır. Yerleşmelerin dikey dağılışı ise yükseltiye ve denize olan uzaklığa bağlıdır. Ayrıca nüfusa bağlı olarak yerleşmelerin yoğunluğu ve büyüklüğü de iklimle ilişkilidir.



İklimin Konut Tiplerine Etkisi:

Bir yerin iklim koşulları ile konut tipleri ve yapı malzemesi arasında yakın bir ilişki vardır. Örneğin kar yağışının etkin olduğu yerlerde evler dik çatı yapılırken, sıcak ve kurak iklim koşullarının etkin olduğu yerlerde kalın duvarlı, küçük pencereli ve düz çatılı yapılır. Kent yerleşmelerinde ise yapılaşma, iklim koşullarından bağımsızdır.



İklimin Turizme Etkisi:

Yıl boyunca sıcaklık koşullarının uygun olduğu kıyı bölgeleri deniz turizminin geliştiği yerlerdir. Örneğin Akdeniz’e kıyısı olan ülkelerde deniz turizmi çok gelişmiştir.

Ayrıca yüksek dağlarda ve yüksek enlemlerdeki kar yağışına bağlı olarak yapılan kış turizmi de iklimin kontrolü altında gelişmiştir.