SAMİ USLU
Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) açıklamasına göre, bu yılın birinci çeyreğinde Türkiye ekonomisi yüzde 13,8 küçüldü. Üretim yöntemine göre yapılan hesaplamaya göre, yılın ilk çeyreğinde, geçen yılın aynı dönemine oranla sabit fiyatlarla GSYH yüzde 13,8 azaldı. Cari fiyatlarla ise GSYH azalışı yüzde 2,2 oranında kaldı.
Ekonomik performans itibarıyla, Cumhuriyet tarihini kapsayacak şekilde rekor üstüne rekorların kırıldığı AK Parti döneminde, bu kez 2. Dünya Savaşı'ndan bugüne kadarki dönemin en büyük gerilemesi kaydedildi. Ayrıca, iki çeyrek dönem peş peşe küçülme yaşandığından, teknik tabirle durgunluğa girmiş sayılıyoruz. Evet, negatif büyüme rakamlarının global krizden etkilendiğini, hatta global krizin eseri olduğunu söylemek yanlış olmaz. Ancak, kriz başladığından beri iddiamız, Türkiye'nin aktif davranması ve her şey olup bittikten sonra harekete geçmeyi öngören klasik tedavi edici politikalar yerine, önleyici (preventive) tedbirlere zamanında başvurması halinde, krizden minimum ölçekte etkileneceği şeklindeydi.

Krizin ABD'de patlak verdiği tarihle ülkemize ulaştığı tarih arasında geçen bir yıllık sürede ekonomi yönetimi tarafından hiçbir şey yapılmamış olması bugün bize pahalıya patlıyor. Proaktif bir yaklaşım yerine, temenni ve avunmaya dayalı ve her şeyi Başbakan'dan bekler bir tutumun izlenmesi, maalesef bugünkü üzücü tabloyu doğurdu.

Küçülme haberinin alt başlıklarına baktığımızda; yüzde 18,5 ile imalat sanayii, yüzde 18,9 ile inşaat, yüzde 25,4 ile toptan ve perakende ticaret, yüzde 17,6 ile ulaştırma, depolama, haberleşme gerileyen sektörler olarak göze çarpıyor. Dahili ticaretin ve dışsatımın dramatik seviyede düşüşü ve buna paralel olarak, imalatın ciddi şekilde gerilemesi, 'Üretim tüketim içindir' kuralını doğrulayacak mahiyette. İhracatın azalması ve iç talebin yavaşlaması, doğal olarak ulaşım ve depolama faaliyetlerini de düşürmüş. İhracat gerileyince, kamyon ve gemi sevkiyatı gerilemiş, mal sipariş ve sevkiyatının gerektirdiği haberleşme uğraşları da aynen azalmış durumda. İhracatın düşmesine bağlı olarak gerileyen ithalat ise gümrük vergi ve KDV'lerini aşağıya çekmiş görünüyor.

Ekonomik küçülmenin belki de en kötü yanı, kendi kendini besler bir mekanizma oluşturmasıdır. İmalat gerileyince, fabrikalar işçi çıkarıyor; işsizlik artınca, talep gerilemesi meydana geliyor. Talep gerilemesi işsizlikten iki türlü etkileniyor. Birincisi, işsiz kalan insanlar tüketimlerini asgariye çekiyor. İkincisi ise eşinin, dostunun, komşusunun ve aynı şirketteki mesai arkadaşının işten çıkarıldığına şahit olan çalışanlar para harcamaktan kaçınıyor.

Aslında, TÜİK'in daralmayla ilgili olarak verdiği rakamsal bilgiler arasında en ilginç, en anlamlı olanı, finansal aracılık yapan şirketlerin yüzde 10,8 nispetinde büyümesi. Batı ölçeklerine göre, henüz cılız kalan finans sektörünü analiz bakımından sadece bankacılıktan ibaret sayabiliriz. Henüz üç gün önce yazdığımız 'Bankaların Timsahlığı ve Kart Aidatı' başlıklı yazımızda ve Türk bankacılığıyla alakalı başka yazılarımızda, bankaların Türk ekonomisi ve halkın sırtında bir kambur olduğunu ifade etmiştik. Bu savımız bugün, TÜİK tarafından rakamlarla teyit edilmiş durumda. Ekonominin yaklaşık yüzde 14 küçüldüğü bir dönemde, bankacılık sektörü yüzde 11 gelişmiş durumda. Aslında, normal bir ekonomik düzende bu durum eşyanın tabiatına aykırı sayılır. Ama, ülkemizde bankalar ve ekonominin karşılıklı konumları itibarıyla büyük bir çarpıklık yaşanıyor. Şöyle ki, fiilen bankalar, ekonomi için değil, ekonomi bankalar için var. Rahmetli Sadri Alışık'ın bir filmindeki hoş esprisini iktibas edersek: Bankalar halkımıza şunu diyor: "Senin paran benim param, benim param yine benim param." BDDK'nın tarafsız gözlemci olarak (!) seyrettiği bankaları artık yasalar da durduramıyor.

Politik ve bürokratik kanadıyla ekonomi yönetiminin, halen kararsızlık ve kendine güvensizlik içinde görülmesi, ekonomiyi aşağıya ama 2009 yılı küçülme tahminlerini yukarıya çekiyor. http://www.zaman.com.tr/yazar.do?yazino=864769&title=ekonomi-kuculurken-bankalar-buyuyor-nasil-yani